Бастауыш сынып пәндерінің мазмұнын жаңарту заман талабы

«Ақсу қаласының №1 қазақ орта мектебі»

коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Бастауыш сынып пәндерінің мазмұнын жаңарту заман талабы.

Абдрахманова Гульназия Сарсембаевна, бастауыш сынып мұғалімі

Павлодар облысы, Ақсу қаласы, 2016ж.

Мақсаты: Бастауыш сыныпта оқытуды ізгілендіру, өзін-өзі дамытып тәрбиелей білетін, заман ағымына жаңартылған білім мазмұнына ілесе алатын кәсіби, білікті, жан-жақты әрі жоғары адамгершілік құндылықтары бар жеке тұлғаларды қалыптастыру.

Өзектілігі: Пәндерді оқытуда шығармашылық қабілеттерін ұштастырады. Білім мазмұнының жан-жақты салада тоғысуы. Білімнің негізгі қағидаларының бірі оқушының 4 тілдік дағдысын: ( тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым) жетілдіруге бағытталады. Жеке тұлғаға білім беруге, оның шығармашылық әлеуетін жетілдіру, оқушы тұлғасының еркін, өздігінен ойлаумен қатар өз бетінше білім алатын, білімін қолдана алатын, іс-әрекетін жоспарлайтын,құрамы мен бағдары әртүрлі топта ынтымақтастықта жұмыс атқаратын тұлға болуы тиіс.

Жаңашылдығы: Бастауыш сынып пәндерінің мазмұнының жаңашылдығы. Спиральді оқу жоспарындағы сегіз тарауды зерделеу барысында оқу бағдарламасына сəйкес оқу мақсаттарын жүйелі түрде құрылуы.

Оқу жылы бойы барлық оқу мақсаттары тараулардан тыс жəне тараулар арасындағы бірізділікті қамтамасыз ету үшін əр түрлі ынталандыру əдістерін пайдалану.

Үштілділік саясаты

Қазақ, орыс жəне ағылшын тілдерін оқыту арқылы жүзеге асырылады. Оқушыларды үштілді білуге жəне қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде еркін сөйлеуге ынталандыратын үш тілділік саясатын енгізу - мұғалімдер күнделікті оқытудың бір бөлігі ретінде тілдік мəселелердің деңгейін арттыру керек.

Коммуникативтік дағдыларды дамытудағы НЗМ-де бекітілген оқыту мен оқу

стратегияларынан көрініс табады:

• жеке тұлғалық, əлеуметтік жəне білімдік мақсаттарына сай тілді қолдану ауқымын кеңейту;

• оқуды оңтайландыру үшін оқу үдерісі, оның мазмұны жəне тіл туралы сын тұрғысынан ойлауға ынталандыру;

• үш тілділік деңгейіне жетуде оқушыларға көмек көрсету үшін бай тілдік ортаны қамтамасыз ету;

• тіл мұғалімдері тілді үйренудегі қосымша қажеттіліктерді анықтау үшін пəн мұғалімдерімен тығыз байланыста болу.

Жаңа пәннің кіргізілуі «жаратылыстану»,белсенді оқыту,бес күндік оқу.

Ізденушілік: 12 жылдық білім беру мазмұнының дамып келе жатқан қоғамда өмір сүруге икемді, шығармашылыққа бейім, құзыретті және бәсекеге қабілетті тұлғаны қалыптастыру.

-оқушы тұлғасын әлеуметтендіру;

-білім сапасын арттыру;

-күтілген нәтижеге жетуге бағдарлау;

-ашықтығы;

-жеке тұлғаның жас кезеңдерінің ескерілуі;

Құрылымы: Жинақтау, талдау, жүйелеу, анализ, синтездеу, сұрыптау.

Практикалық мәні: «Қазіргі заманда технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай жаңа білім беру өте қажет», - деп Елбасы атап көрсеткендей, оқытудың жаңаша әдіс-тәсілдерін,ақпараттық - коммуникативтік технологияларды мектеп өміріне кеңінен енгізу- жаңа білім берудің бірден-бір шарты. Жаңартудың өзекті бағыттары көптеген түйткіледер тілге тиек етілді. Білім беруді модернизациялау жағдайында қосымша білім беру қызметінің тиімділігімен білім беру жүйесінде оқу сабақтарын дамыту ресурстары, ақпараттық технология, негізгі және қосымша білім берудің интеграциясы дамытылуда.

Заманауи қоғамда болып жатқан жаһандық өзгерістер ақпараттық, коммуникативтік, кәсіби және басқа да салаларға мазмұн, әдістемелік технологиялық аспектілерін, басымды бағыттарын, бұрынғы құндылықтарын, мақсаттар мен педагогикалық әдіс-тәсілдер қайта қаралуда.

Бастауыш сынып пәндерінде жаңа заман талабына сай, сабақтар беру барысында жұппен, топпен жұмыс атқару тиімді әрі нәтижелі болып отыр. Жұмыстың бұл тәсілі оқушылардың ойлау қабілеттерін арттыруға көмектеседі. Жұппен жұмыста өз білгенін түсіндіруге, түсіндіру арқылы дәлелдеуге тырысады, себебі қасындағы серігі одан жауап күтеді. Сабақтар барысында оқушылар тақырыпты талдайды, түсіндіреді, сұрақ қоюды үйренеді. «Сыртқы және ішкі шеңбер» тәсілін пайдаланып қойылған сұрақтарға жауаптар алуға болады.

Топпен жұмыс түрі әсіресе бастауыш сыныптарына арналды деседе болады. Білім беру барысында топтық жұмыс технологиясында иновациялық оқытудың белгілері бар:

- іздендіру арқылы өз бетінше білім алу тәсілдерін қалыптастыру;

- оқу материалын анағұрлым терең түсініп,оқушының танымдылық пен шығармашылық әлеуеті арта түседі,

- оқушылардың өзара қарым-қатынасы өзгереді,

- сыныптағы достық, сыйластық сезімі арта түседі.

- оқушылардың қоршаған ортада, қоғамда дағдылары пайда болады.

Бастауыш сынып пәндерінің аясындағы педагогикалық тәсіл белсенді оқуды көздейтін сындарлы оқуға негізделеді. Бұл тәсіл аясында оқушылар оқу үдерісіне белсенді атсалысады, сол арқылы өздері үшін оқудың маңызын өздері анықтайды. Бұл мұғалім селқос қана тыңдап отырған оқушыларға өтіліп жатқан тақырыпты хабарлағанға қарағанда, анағұрлым қуатты құрал болып табылады.

Бастауыш сыныпта сабақ жүргізуде қолданылатын педагогикалық тәсілдердің басым бөлігі зерттеуге негізделген оқу әдіс-тәсілдерінен тұрады.

Мұғалімдер өз оқушыларының қызығушылықтары туралы білімдері мен бүкіл білім беру бағдарламасын ескере отырып, орындалатын жаттығуларды өзі таңдауға ерікті. Жаттығуларды оқушылардың мүдделері негізінде жоспарлау «оқушылар туралы хабардарлықтың негізінде оқытуға» түрткі болады, ал бұл өз алдында саралауды қолдануға жол ашады.

Мұғалім оқушылардың оқу үлгерімін бақылап, оларға мақсаттарына жетуге қолдау көрсетеді. Ынтымақтастық сапалы ұйымдастырылған біліктілікті арттыру шарасының маңызды құрамдас бөліктерінің бірі болып табылады.Мұғалімдер үшін білім берудегі жаңа идеяларды талқылап, ол идеялар туралы ақпарат алмасуға мол мүмкіндік берудің маңызы зор. Бастауыш сыныптарды оқытуды тиімді жүргізуге ненің көмегі бар деген мәселе тұрғысынан кәсіби әңгімеге қатысуға мүмкіндік береді.

Бастауыш пәндерін оқыту барысындағы жаңашылыдықтың бірі белсенді оқу. Оқушының мұғалімді енжар тыңдап қана қоймай, белсенді жұмысқа тартылуын көздейтін оқыту және оқу әдістерінің бірі болып табылады. Бұл тәсілдер оқу үдерісі жаттығудың алдында емес, оны орындау барысында жүзеге асырылатын құбылыс екендігін түсіндіреді. Сыныпта қолданылатын бұндай тәсілдерге топтық жұмыс, ойын «баламалары» және пән бойынша белгілі тақырыптағы ойындар кіреді. Бастауыш сыныптарда ойын шынайы өмірдің белгілі бір аспектілерін модельдеу және зерттеу үшін ұсынылған мүмкіндік болып табылады. Домино және карта сияқты дәстүрлі ойындар математика сабақтарындағы кездейсоқтық пен ықтималдық мәселесін қарастыруда оңтайлы болмақ. Шарада, тақтада сөздерді біріктіру немесе сөздерді жіктеу сияқты ойындар - тіл үйренуді қамтамасыз етудің және оны көрсетудің бірден-бір қызықты әрі тартымды тәсілдерінің бірі. Көптеген стратегиялық ойындарды (мысалы, «Алға» деп аталатын ежелгі қытай ойыны) тұрғындар мен қоғамның өсуін модельдеу үшін пайдалануға болады.

Мұғалімнің жетекшілігімен жүретін оқылым да тыс қалған емес оқудың сындарлылық теориясына негізделеді, яғни оқушылар жаңа ұғым туралы сын тұрғысынан ойлана отырып, оның мәнін, мағынасын ұғынады, оны бұған дейінгі білімімен байланыстырады. Мұғалімнің жетекшілігімін жүретін оқылымдағы мұғалімнің рөлі мұқият ойластырылған сұрақ қойып, нұсқау беріп, пікір таластыруға тартып және бағамдай отырып, тапсырманы орындардың алдында, орындау барысында және орындағаннан кейін ойлануға жетелеу әрі қолдау көрсету болып табылады. Мүмкіндіктері бірдей оқушылар топ болып мұғалім таңдаған мәтінмен немесе тапсырмамен жұмыс істейді. Олар оқылым жазылым әдіс-тәсілдерін пайдалануды және материалдарды өз сыныптастарымен және мұғалімдермен талқылауды үйренеді.

Оқушыларға сабақта өз сөзімен түсіндіруге мүмкіндік бере отырып, мұғалім олар үшін тақырыпты білуі мен түсінуінің арасында байланыс орнатуға мүмкіндік ашады, сондай-ақ кез келген қате түсініктерін анықтай алады. Осыны іске асыру үшін мұғалім дәлелдеу тәсілін қолдана алады, оның төрт кезеңі бар; әр кезең бірнеше сабақты қамтуы мүмкін:

Елестету;

Салыстыру;

Түсіндіру және дәлелдеу;

Мақұлдау.

Дәлелдеу үрдісі зерттеуге негізделген оқу тәсілін толықтырады.

Зерттеу тақырыбы белгіленгеннен кейін мұғалім оқушыларға шағын топтарда жұмыс істеп, сурет, диаграмма, график немесе алгоритмдерді пайдалану арқылы зерттеу немесе проблеманы «елестетуді» ұсынады.

Содан кейін оқушылар өз ақпаратын басқа топпен немесе топтармен «салыстыруы» керек. «Түсіндіру және дәлел келтіру» деп аталатын келесі кезең оқушыларға өздерінің көзқарастарын түсіндіруге, түзетуге, ретке келтіріп, кез келген қате пайымдауларды анықтауға мүмкіндік береді. Әрбір топ идеяларды талқылау және «мақұлдау» үшін барлық сыныпқа өз шімдерін ұсынады.

Бастауыш сыныпқа арналған білім беру аясында оқушыларға ХХІ ғасырдағы қарқынды дамып келе жатқан зияткерлік және техникалық ортада табысты болу үшін қажетті дағдыларды меңгертуге бағытталған. Олар оқушыларды сын тұрғысынан ойлау, бірлесіп жұмыс істеу, ақпаратты өңдеу, проблемаларды шешу сияқты анағұрлым жоғары деңгейдегі көптеген дағдыларды өз бетінше меңгеруге және зерделеуге дайындайды және ынталандырады. Осы дағдыларды жоғары дәрежеде меңгеру математика бойынша білім беру аясында проблемаларды шешу, жаратылыстану бойынша білім беру аясында бірлескен зерттеу және ғылыми зерттеу жүргізу дағдыларына баса назар аударуда. Бастауыш сыныпта жаратылыстанудағы Мен - зерттеушімін, Тірі табиғат, Заттар және олардың қасиеттері,Жер және Ғарыш, Табиғат физикасы сияқты оқу бөлімдерін зерделеу оқушыларға мынадай дағдыларды қалыптастырып дамытуға көмектеседі: зерттелетін тақырыпты таңдау; сұрақ қойып, оған жауап беру тәсілдерін табу; зерттеу жүргізу жоспарын құру; болжам жасау; сұраққа жауап беру үшін зерттеу жүргізу, зерттеу нәтижесінде алынған түрлі деректерді жинау, өңдеу және түсіндіру. Бастауыш сынып оқушыларына арналған жаратылыстану пәні бойынша білім беру бағдарламасы оларды жоғары сыныптарда және жоғары оқу орындарында биология, химия және физика саласында одан әрі оқуға дайындайды. Дүниетану пәні аясында ойлау дағдыларын дамытуды көздейді. Бастауыш сынып сабақтарында

Спиральділік қағидаты бойынша құрылған білім беру Джером Брунердің «Білім беру үдерісі» (1960) атты еңбегінде қарастырылған танымдық теорияға негізделеді. Оның пікірінше, ең күрделі материалдың өзі дұрыс құрылымдалып, дұрыс ұсынылатын болса, оны тіпті кішкентай балалар да түсіне алады.

Брунер адамның танымдық қабілеті шартты түрде бөлінген үш сатыдан тұрады деп тұжырымдайды:

1. белсенді (жұмыс үдерісінде білім алу);

2. бейнелік (суреттер мен бейнелердің көмегімен білім алу);

3. таңбалық (сөздер мен сандардың көмегімен білім алу).

Бұл спиральді білім беру жүйесі тұжырымының дамуына себеп болған.

Брунердің жұмысына негізделген спиральді білім берудің негізгі ерекшеліктері:

1. оқушы мектепте оқыған кезде тақырыпты немесе пәнді бірнеше рет қайталап оқиды;

2. әрбір қайталап оқыған сайын тақырыптың немесе пәннің күрделілігі арта түседі;

3. жаңа білім алдыңғы біліммен тығыз байланысты және бұған дейін алынған ақпарат тұрғысынан қарастырылады.

1. спиральді білім беру, жеңіл идеялардан анағұрлым күрделі идеяларға қисынды жолмен ауысуға мүмкіндік береді;

2. оқушыларды соңғы оқу мақсаттарына қол жеткізу үшін бұрын алған білімдерін қолдануға жетелеу ұсынылады.

ХХІ ғасырдың қарқынды ілгерілеу ырғағына қатар ілесу үшін, өзара тығыз байланысты және көп мәдениетті әлемде қалыптасқан қазіргі жағдайда оқушылардың өз бетінше оқу дағдыларын дамыту аса маңызды болып табылады. Бастауыш сыныпта оқыту оқушыларды төменде аталған мүмкіндіктер есебінен дамытуды көздейді:

• ғылыми-зерттеу дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік ұсыну;

• кез келген қабылданатын ақпаратқа сын тұрғысынан қарап, талдай білу дағдысын белсенді дамыту;

• өзіндік рефлексия және тәуелсіз, өз бетінше ойлануға ынталандыру;

• кез келген өмірлік жағдайда немесе жұмыста кездесетін негізгі жаһандық проблемаларды түсіну және оларға сәйкес әрекет ете білуге ынталандыру.

Бастауыш сыныптарда оқытылатын пәндерді оқу арқылы оқушылар өз түсінігін кеңейте отырып, өзінің ой-пікірі үшін жауапты болуға үйренеді. Оқушылар өзіндік көзқарасы мен пайымдауын қалыптастырып, дамытуға, мұқият зерделеуге және өз ойын сенімді айта білуге дағдыланады.

Қорыты айтқанда, жаңашыл оқыту білім беру жүйесінде болашағы зор, аса маңызды міндеттердің бірі.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. 12 жылдық білім беру журналы. №3,№2.

2. Білімді ел газеті №6-2016 жылғы №5,№3

3. Қазақстан мұғалімі №5-6 2016жыл

</ 4. Педагогикалық кеңес №2,3,4 2015жыл.