Сабақтың тақырыбы: Енші үлесі, Тоқымқағар

Сабақтың тақырыбы: Енші үлесу А.Байтұрсынов

Тоқымқағар Қадыр Мырза Али

Сабақтың мақсаты: Салт дәстүр туралы білу керек.

Мәтін мен қосымша ресурстарды талқылай отырып, қыр-сырын түсініп, айырмашылықты ажыратулары керек.

Күнделікті өмірдегі қолданысы мен маңыздылығына салыстырмалы талдау жасай білу керек

Күтілетін нәтиже: Енші үлесу» мен «Тоқымқағар» дәстүрі туралы біледі, талқылайды, қыр-сырын түсініп, үлестірмелі кеспе

суреттермен жұмыс жасай отырып, екеуінің айырмашылығын ажыратады.

Күнделікті өмірдегі қолданысы мен маңыздылығына салыстырмалы

талдау жасайды.

Қолданылатын әдіс-тәсілдер: Жада, СТО, болжау, елестету, Венн диаграммасы, ой қозғау

Көрнекіліктер: тоқым суреті, көлік бөлшектері, слайд

Рессурстар: постер, бағалау парақшалары,

Сабақ барысы

Ұйымдастыру кезеңі шағын топтарға бөліп аламын 1 мин

АҚЫЛ сөзі арқылы

құрамдастырылған топ

А: Қ: Ы: Л:

І. Қызығушылықты ояту.

Бүгінгі сабағымыз есеп шығарудан басталады Кім тапқыр!

Үш ұрпақ

Мерекелік дастарқан басында 2 ата, 3 әке, 3 бала отырды. 5 мин

Дастарқан басында қанша адам отыр ?

(Жауабы: 4 адам отыр).

Жолтапқыш әже.

Ертеде жалғызбасты кемпір өмір сүріпті. Ол байға жалданып бірнеше жыл жұмыс істей жүріп, жиған-тергеніне бір сиыр алған екен.

Жазда жұрт жайлауға көшкен кезде кемпір жалғыз үй жұртта қалыпты. Сол кезде ұрылар оның жалғыз сиырын ұрламақ болады. Мұны сезіп қойған кемпір ұрылар келген кезде:

Құйып-құйып, Құрманға бер,

Сапырып-сапырып, Сарманға бер.

Босағада отырған екеуге бер,

Төрт қонаққа бер,

Өзің іш және маған бер деп өлең айтыпты. Мұны естіген ұрылар қорқып, Мыналар бізден еке есе көп екен деп айтқан екен.

(Жауабы: 10 адам бар)

ІІ. Мағынаны тану.

1 топ ұшақ суреті (енші) 5 мин

2 топ түйе (мұра)

3 топ қайық ( өсиет)

4 топ поезд (тоқым)

сөздердің мағынасын қалай түсінетіндерін айтады.Жасырын суреттерді ашады. Бұл суреттегі ұшақ, түйе, поезд, қайық бейнелері салынған. Осы суреттегі көлікке отырғандарың бар ма? Ең алғаш отырғанда қандай сезімде болады?

Ендеше бүгінгі сабақта осы көліктерді сабақ бойы әр бөлшегін жинақтап шықса сол топ жеңімпаз атанады.

А: енші бала отбасын құрғанда берілетін мал-мүлік.

Б: мұра әкеден балаға қалатын мүлік

С: тоқым аттың үстіне салатын зат. Оған адам отырады.

Балаға арналып жасалатын қандай салт-дәстүрлерді білесіңдер?

(тұсаукесер, тілашар, тоқымқағар, беташар, сырға салу, қыз ұзату,

үйлену той )

Авторлар жайында білетіндерін еске түсіру. 2 мин

Жоспар үлгісі тарқатылып, әр топ мүшесіне тапсырма ұсынылады.

1-бөлім: Әкесінің өсиеті.

2-бөлім: Еншілерін бөлісуі

3-бөлім: Кісі ақылын талғап ал,жағымдысын таңдап ал.

-Ең соңғы сөйлемнің негізгі мағынсы неде?

Кесте тарқатылып, жұмыс тәртібі түсіндіріледі.

Үлгі: 15 мин3. Қандай қателік жіберді?

Ең басты қателіктері неде деп ойлайсың?

4. Тығырықтан шығудың ең басты үш қағидасын ата.

Ең тиімді жолы.

Неге?

Кім қалай орындап отыр?

Қандай қиындықтар туындады?

Кімнен көмек сұрады?

Тапсырма қалай орындалды?

Кім бағалайды?

Қалай бағаланды?

Бағалауы дұрыс па,оны қалай тексересің ?

А:

Б:

С:

Қалай ойлайсың, ата-ана баласын асырауға, бағып-қағуға міндетті ме, әлде құқылы ма? Ал өзің ше?

Парыз дегенді қалай түсінесің? 3 мин

5 парызға не жатады?

1. намаз оқу

2. садақа беру

3. ораза ұстау

4. мекккеге бару

5.

-Тағы бір шығарманы оқып көрелік. «Тоқымқағар» 5мин

Өлеңді елестету арқылы түсініп оқу. Екі жолдан оқып, түсініктеме жасап отыру.

1. Елді таңғалдыру үшін не істеді? Тайға мінді

2. Шапқан кезде шапаны қайтті? Шапанын жел үрді

3. Ол аттың үстінде қалай отырды? Қопаң-қопаң етті

4. Бала атқа мініп шапқанда бойын не басты? Көзі көрмеді,қара су боп терледі

5. Тақымы мен, тоқымы қайтті? Тақымы талып, тоқымы қалып қалған

6. Жұрт не үшін күлді? Жалына жармасқаны үшін күлді

7. Құрбылары не істеді, неліктен деп ойлайсың? Қарады, себебі қорыққанын байқаған.

Сұрақ, тапсырмалармен жұмыс.

Өлең мазмұны бойынша баланың алғаш рет атқа отырғандағы қуанышы, күдігі, қорқынышы, мақтанышы, өзін-өзі ұстауы-барлық сезімдері қалай берілгенін талдай отырып,өмірмен байланыстыру.

Сергіту сәті

ІІІ. Ойтолғаныс.

«Венн диаграммасы» бойынша екі шығарманы салыстыру. 5 мин

Балалардың еншісін бөліп беруге ата-ана міндетті ме?

Қорытындылау 5 мин

Сонымен, қазақ халқы баласының өміріндегі әр жетістігіне қуанып, қандай салт-дәстүр, әдет -ғұрыптар ұстанады екен ?

Бесік жыры -жақсылық тілеушісі

Тоқымқағар-ең алғаш жолға аттанғанда аман-есен келсін деген тілекпен берілетін ас.Төрге кім отырады?

Ас ішіліп болған соң не беріледі?

Батаның қандай түрі? Ас батасы ма,ақ бата ма? Қалай ойлайсың? Неліктен?

Бағалау

Үйге тапсырма

3. Қандай қателік жіберді?

Ең басты қателіктері неде деп ойлайсың?

4. Тығырықтан шығудың ең басты үш қағидасын ата. Ең тиімді жолы.

Неге?