- Учителю
- Урок по татарскому языку на тему ' Звук и буква Л' (1 класс)
Урок по татарскому языку на тему ' Звук и буква Л' (1 класс)
Татар теле дәресе. 1 сыйныф (татар төркеме)
1 квалификацион категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы Ваганова Альбина Ильсур кызы
Тема: Л хәрефе һәм авазы.
Максат: 1. Укучыларны Л хәрефе белән таныштыру һәм [л] авазы кергән
сүзләрне дөрес әйтергә өйрәтү.
2. Укучыларны дәрестә игътибарлы булырга, кул күтәреп җавап
бирергә өйрәтү.
3. Бәйләнешле сөйләм, уй-фикер йөртү сәләтләрен арттыру.
Дәрес тибы: яңа белем "ачу" дәресе
Җиһаз: рәсемнәр, сүзләр язылган карточкалар, авазлар аңлата торган
шакмаклар, хәрефләр йорты плакаты, компьютер, проектор.
Дәрес барышы:
I.Мотивлаштыру-ориентлаштыру.
- Хәерле көн, укучылар!
- Бер-берегезгә комачауламыйча тәртипле генә утырыгыз.
1. Белемнәрен актуальләштерү.
- Укучылар, әйдәгез тактага карыйк. Кояш нурларында нинди хәрефләр балкый? (укучылар сузык авазарны укыйлар)
- Болар нинди хәрефләр? (сузыклар)
- Ни өчен аларны сузыклар дибез? (чөнки һава агымы киртәгә очрамый, аларны җырлап, сузып була)
- Дөрес, укучылар сезнең дөрес җавапларны ишетеп, кояшыбыз тагын да балкыбрак китте.
- Кояш нинди төстә һәм формада? (сары, түгәрәк)
- Тагын нәрсәләр сары, түгәрәк була ала? ( шар,алма, лимон)
2.Кереш әңгәмә.
(укытучы лимон күрсәтә)
- Лимон нинди? (ачы, файдалы, сары, түгәрәк)
- Лимон сүзе нинди аваз белән башлана? ( [л] )
- Тагын нинди җиләк-җимешләр исемендә [л] авазы кулланыла?
(лайм, алма, әфлисун, карлыган, кура җиләге)
(слайдта җиләк-җимеш рәсемнәре күрсәтелә)
- Ә сезнең бакчада нинди җиләк-җимешләр үсә?
- Җиләк-җимешләрнең кешеләргә нинди файдасы тия? (алар организмны витаминнар белән баета, авыруларга каршы көрәшергә ярдәм итә һ.б.)
- Ә аларны юмыйча ашарга ярыймы? (Юк, чөнки файдасыннан күбрәк, зыяны булачак)
- Бик дөрес фикерлисез укучылар.
II.Уку мәсьәләсен өлешләп чишү.
1.Әкият сөйләү
- Хәзер мин сезгә хәрефләр турында бер әкият сөйлим. Ә сез игътибар белән тыңлагыз, соңыннан сорауга җавап бирерсез.
- "Борын-борын заманда хәрефләр аерым-аерым яшәгәннәр. Аларга яшәү бик күңелсез булган. Хәрефләр эшсезлектән иза чиккәннәр, нәрсә эшләргә белми аптырап йөргәннәр. Шулай, анда барып, монда килеп, ни эшләргә белми йөргәндә, беркөнне А,У,И,Л хәрефләре бергә очрашканнар.
- Бу ни хикмәт, ни гаҗәп! Карагыз әле, бергә яшәгәндә нинди күңелле, кызык икән! - диешкәннәр алар".
- Укучылар, хәрефләр нигә гаҗәпләнгәннәр?
( Чөнки алар бергә кушылып иҗек, сүз ясый алганнар)
- Әйдәгез әле, балалар, без дә аларны бергә куеп әйтеп карыйк, ул серне ачыйк. Хәрефләр йортына рәхим итегез.
А
Ә
У
Ү
О
Ө
Ы
Е
И
([о],[ө] авазлары таблицада ябык, чөнки әлегә бу сузыклар өйрәнелмәгән)
- Укучылар иҗекләрне хор белән укыйлар.
(ла,лу,лы,лә,лү,ле,ли, ил, әл,ыл ...)
- Нечкә иҗекләрне әйтегез. (лә,лү,ле,ли,әл,ил ...)
- Калын иҗекләрне әйтегез. (ла,лу,лы,ал,ыл ...)
- Укучылар, хәрефләр йортында сез нинди сүзләр таба алдыгыз? (ал, ил, ул)
2. Л хәрефе һәм авазы белән таныштыру.
- Хәзер игътибар белән тактага карагыз. Мин сезгә тагын берничә сүз тәкъдим итәм.
(тактада кул рәсеме ясалган кәгазь бите)
- Бу нәрсә? (кул)
- Бу сүздә ничә иҗек? (1 иҗек)
- Беренче аваз нинди? ([к])
- Ул сузыкмы, тартыкмы? (тартык)
- Икенче аваз нинди? ([у])
- [у] авазы нинди? (сузык)
- Ни өчен сузык? (һава агымы киртәгә очрамый, аны сузып, җырлап була)
- Өченче аваз нинди? ([л])
- Ул тартыкмы, сузыкмы? (тартык)
- Ни өчен тартык? (һава агымы киртәгә очрый, аны җырлап булмый)
- Бу аваз калынмы, нечкәме? (калын)
- Ни өчен? (чөнки аның янында калын сузык аваз)
- Аваз схемасы ясау.
К У Л
-
-------
-------
--- ---
-------
-------
-------
- Дөрес. Ә хәзер игътибар белән икенче рәсемгә карыйбыз. Рәсемдә нәрсә сүрәтләнгән? (күл)
- Бу сүздә ничә иҗек? (1 иҗек)
- Беренче аваз нинди? ([к])
- Ул сузыкмы, тартыкмы? (тартык)
- Икенче аваз нинди? ([ү])
- [ү] авазы нинди? (сузык)
- Ни өчен сузык? (һава агымы киртәгә очрамый, аны сузып, җырлап була)
- Өченче аваз нинди? ([л])
- Ул тартыкмы, сузыкмы? (тартык)
- Ни өчен тартык? (һава агымы киртәгә очрый, аны җырлап булмый)
- Ә бу аваз калынмы, нечкәме? (нечкә)
- Ни өчен? (чөнки аның янында нечкә сузык аваз)
- Аваз схемасы ясау.
К Ү Л
-
-------
-------
--- ---
-------
-------
-------
- Димәк, кул дигән сүздә [л] нинди аваз? (калын аваз).
- Ә күл дигән сүздә? ([л] нечкә аваз).
- Әйдәгез, аларны парлап әйтәбез.
,
[Л ] - [Л ]
,
- [Л ], [Л ] авазлары белән белдерелгән хәреф ничек атала? (Л (эль) дип атала)
- Әйдәгез, хор белән әйтик. ,
- Димәк, Л хәрефе ике аваз белән белдерелә [Л ] - [Л ].
3. Ял минуты.
Уен "Күрсәт әле, дускаем..."
- Күрсәт әле, дускаем, күлдә ничек йөзәләр?
(балалар җавап бирә һәм күрсәтә: менә шулай, менә шулай күлдә йөзәләр)
- Күрсәт әле, дускаем, ничек балык тоталар?
(менә шулай, менә шулай балык тоталар)
- Күрсәт әле, дускаем, ничек кошлар очалар?
(менә шулай, менә шулай кошлар очалар)
- Күрсәт әле, дускаем, ничек сәгать текелди?
(менә шулай, менә шулай сәгать текелди)
- Күрсәт әле, дускаем, тәртипле укучы дәрестә ничек утыра?
(менә шулай, менә шулай тәртипле укучы утыра)
4. Дәреслек белән эш.
а) Баш һәм юл Л хәрефе белән танышу.
- Әлифба китабының 25 битен ачыгыз. Анда ничә хәреф язылган? (2)
- Ни өчен ике хәреф бирелгән? (чөнки берсе - баш, ә икенчесе - юл хәрефе)
- Ә баш хәрефтән нинди сүзләр языла? (Исемнәр, фамилияләр, шәһәр, елга исемнәре, җөмләнең беренче сүзләре баш хәреф белән языла).
- Кайсыгызның фамилиясе, яисә исеме Л хәрефенә башлана? (Лиана, Ләйсән, Ленар һ.б.)
б) аудирование
- Әйдәгез тагын бер уен уйнап алабыз.
Мин сезгә сүзләр әйтәм, әгәрдә бу сүздә [л] авазы нечкә булса сез кул чабасыз, ә калын булса - тик утырасыз.
Тел, тал, ил, бал, авыл, кызыл, яшел, ал.
в) Текст өстендә эш.
- "А" хәрефе булган иҗекләрне хор белән укып чыгыйк.( ал, ла, ала)
- "У" хәрефе булган иҗекләрне хор белән укып чыгыйк.(ул, лу)
- Беренче җөмләне укыгыз.
- Бөтен җөмләләрне укыгыз.
5. Хәреф язу.
- Матур язу дәфтәрләрен ачыгыз, авыш итеп куегыз. Ручкаларны дөрес итеп тоттык һәм Л хәрефен башта һавада язып карыйбыз.
- Баш һәм юл Л хәрефләрен дәфтәрдә язабыз.
- Тырышып языгыз, дәфтәрегез - сезнең йөзегез.
III.Рефлексив бәяләү
1.Йомгак ясау
- Бүгенге дәрестә без нинди хәреф өйрәндек?(л)
- Ул нинди аваз белдерә?(нечкә, калын)
- Ни өчен аны тартык дип әйтәбез? (чөнки һава агымы киртәгә очрый, тешләр кысыла)
- Зур Л хәрефе ни өчен кирәк? (чөнки исемнәр, фамилияләр, шәһәр, елга исемнәре, җөмләнең беренче сүзләре баш хәреф белән языла).
2.Үзбәя, бәя.
-Укучылар, дәрестә эшләү нәтиҗәсе буенча үзегезне ничәнче баскычта дип саныйсыз?
- Укучылар, бүгенге дәрестә сез бик актив катнаштыгыз, тулы матур җаваплар бирдегез, молодцы.