Презентация по химии на тему 'Фосфор. Фосфор қосылыстарының қасиеттері. '

Алматы облысы. Жамбыл ауданы. «Ш.Уалиханов» атындағы орта мектебі.

Химия пәнінін мұғалімі: Нұрғалиева М.А.

Сабақтың тақырыбы:Фосфор.Фосфор қосылыстарының қасиеттері.

Сабақтың мақсаты:1.Фосфордың аллатропиялық түр өзгерістері мен олардың физикалық қасиеттеріндегі ұқсастықтары мен айырмашылықтары және химиялық қасиеттері мен танысу.Фосфордың маңызды қосылыстары - фосфор(5) оксиді,фосфор қышқылы және тұздары туралы мағлұмат беру.

2.Оқушылардың пәнге деген белсенділігін арттыру мақсатында,өз бетінше жұмыс жасауға қосымша материалдарды ізденіп пайдалануға,дүние танымдық ойлау қабілеттерін дамыту.

3,Оқушыларды ұйымшылдыққа ұқыптылыққа,эстетикалық талғамын арттыра отырып,өздігінен ізденуге талпындыру,қоршаған ортаны қорғауға, сүйе білуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі:Теориалық білімді іскерлікті,жетілдіру сабағы.

Қолданылатын әдіс-тәіл:сұрақ-жауап,көрнекілік зертқаналық үлестірме.

Көртекілігі:Д.И. Менделеовтың периодтық жүйесі,тірек-сызба нұсқалар,үлестірмелер,химиялық реактивтер,ыдыстар.

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі.

2.Үй тапсырмасын сұрау.

1.Азоттың табиғаттағы айналымы,нетраттар-осыған байланыса сұрақ жауап әдісін пайдалана отырып талдаймыз(франтальды сұрау).

а)Азот қышқылының қолданылуын айтып беріңіздер?

ә)Нитраттар дегеніміз не?

б)Нитраттардың алыну жолдары?

в)Нитраттар айырылғанда қандай заттар бөлінеді?

г)Нитраттардың қолданылуы?

ғ)NO3 ионын қалай анықтайды?

д)Азоттың табиғаттағы айналымын түсіндіріңдер?

3.Өткен сабақты бекіту мақсатында дедактикалық тапсырмалар орындалады.

4.Оқушыларды жаңа сабаққа әзірлеу.

Тақтаға тақырып жазылып,тірек-сызба белгілер ілінеді.

5.Жаңа сабақ.

Оқушылар мұғалімнің жетекшілігімен фосфордың периодты жүйедегі орыны,табиғатта кездесуі алынуы тарихы туралы өздері айтып береді (сызба нұсқа бойынша)

Периоттық жүйедегі орыны Физикалық қасиеті

Р Алынуы

Табиғатта таралуы Химиялық қасиеті

Қолданылуы

1.Периоттық жүйедегі орыны.

2.Табиғатта таралуы.

3.Физикалық қасиеттері.

Фосфордың бірнеше аллатропиялық түрі бар:ақ,қызыл және қара.

Фосфор

ақ фосфор қызыл фосфор

қара фосфор

Алдын ала берілген оқушылар үшеуінің физикалфқ қасиетін талдап шығады.

Қалған оқушылар кестеге толтырып жазады.

4.Алынуын оқушылар өздері талдап шығады.Мұғалім осыған қосымша материал ретінде төмендегілерді айтады.

Табиғатта фосфор тек қосылыстар түрінде кездеседі.

Жай фосфорды бос күйінде алу үшін фосфоритті құм және көміртек араластырып электр пеште 1500 С-дейін қыздырады,онда болатын рекциа жалпы түрде былай жазылады:

Ca3(PO4)2+SiO2+5C=3CaSiO3+5CO+2P

Бөлініп шыққан фосфор буы салқындатылып,қатты күйге аударалған фосфор судың астына жиналады.

5.Химиялық қасиеті.

Тәжәрибелік көрсетілім:Қызыл фосфордан аздап алып,темір қасыққа салып, оны қыздырса фосфор түтінденіп жанады РО қышқылдық аксид түзеді. Оны суда еріткенде қышқылға айналатынын ескере отырып,реакция теңдеулерін оқушылар өздері шығып жазады.

Р РО5 НРО

Қышқыл түзілгенін білу үшін индикатор салып анықтаймыз. Оқушылыр индикатор туралы еске түіреді.

Фосфордың химиялық қасиеттерін оқушылар өз беттерінше төмендегі сызба- нұсқаны пайдалана отырып орындайды.

Р2О5 Р3N5

Ме3Р2 Р Р2S3

Ме3Р РН3

PH3 - фосфор-улы, жағымсыз иісті газ, тұрақсыз, ауада өздігінен тұтанады, практикалық маңызы жоқ.

Қолданылуы. Сіріңке жасауда қолданылады.

Фосфордың негізгі оттекті қосылысы - Р2О5 фосфор (5) оксиді, қышқылдық оксид.

О=P- O- P = O құрылымдық формуласы.

О О

Р2О5 - фосфор(5) оксидінің суда еруін төмендегі сызбанұсқа бойынша талдаймыз.

Р2О5 Н2О НРО3 Н2О Н4Р2О7 Н2О Р3РО4

0 С 20 С 100 С

Осылардың ішіндегі ең маңыздысы-ортофосфор қышқылы-Н3РО4

Н3РО4 - түссіз кристалдық зат,суда жақы ериді,улы емес,орташа күі бар қышқыл,су тартқыш.

1.Алыну жолы:

Лабараториада: Р2О5+3Н2О=2Н3РО4

Өнеркәсіпте:Са(РО4)2+3Н2SО4=3СаSО4+Н3РО4

Химиялық қасиеті:3-негізгі қышқыл болғандықтан сатыланып дис-ды.

(бір оқушы шығып өзі жазады)

Оқушылар фосфор қышқылының күрделі заттармен әрекеттесуін төмендегі сызбанұсқа бойынша өздері орындайды.

+МеО Ме3(РО4)2

+МеОН МеН2РО4

Н3РО4 Ме2НРО4

Ме3РО4

+NH3 NН4Н2РО4

+Ca3(РО4)2

Са(Н2РО4)2

Азот қышқылына қарағанда фосфор қышқылы тотығу -тотықсыздану реакциясына түспейді.

Химиялық қасиеттерін қарастырып болғаннан кейін фосфат-ионына РО4 - сапалық анықтау үшін Аg+ күміс ионын қолданамыз(тәжірибе жасау)

Реакция теңдеуін оқушылар өздері жазады(иондық,толық және қысқартылған иондық теңдеулері).

Қолданылуы:Р,Р2О5,Н3РО4 кестеден көрсетіп айту.

6.Алған білімді бекіту.Деңгейлік тапсырма беру.

7.Сабақты қорыту:Р және Н3РО4 - ке жасалған сызба бойынша қорытамыз.

Алынуы: Қолданылуы:

Р3О5+3Н2О=2H3PO4 фарматцевтикада,Са(Н2РО4)2-

Ca3(PO4)2+3H2SO4=3CaSO4+2H3PO4 нан пісіруде,жуғыш заттар

алуда,тыңайтқыштар алуда

Н3РО4 қолданылады.

Физикалық қасиеті: Химиялық қасиеті:

түссіз кристаллды зат, МеО

су тартқыш,қою шырынды МеОН

сияқты зат,суда жақсы NН3

ериді,улы емес Са3(РО4)2

8.Үйге тапсырма: