Учителю
Өздігінен оқыту технологиясы (ТИСО) және модулдік технология бойынша Қазақстанның физикалық географиясын оқытуды ұйымдастыру бойынша құрастырылған оқу әдістемелік кешен.

Өздігінен оқыту технологиясы (ТИСО) және модулдік технология бойынша Қазақстанның физикалық географиясын оқытуды ұйымдастыру бойынша құрастырылған оқу әдістемелік кешен.

Автор публикации: Жунусбаева М.Т.

Дата публикации: 17.11.2015

Краткое описание:

предварительный просмотр материала

ТИСО

Модулдік оқыту технологиясы

Оқу әдістемелік кешен

Қазақстанның физикалық географиясы

география пәні мұғалімдері

Жунусбаева Марал Тұрмысқызы

Құрастырған: М.Т. Жунусбаева . Астана қаласы, Физика-математика бағытындағы Назарбаев зияткерлік мектебініңм география пәні мұғалімі.

Пікір жазушылар: Жакашева Т.Н. - Облыстық педагог мамандарының білімін жетілдіру институтының әдіскері.

Смайлов С.Ш. - Павлодар мемлекеттік педагогикалық институтының оқу үрдісін ұйымдастыру департаментінің директоры

Ұсынылған жинақта «Қазақстанның физикалық географиясына» арналып құрасытырылғын оқу - әдістемелік кешен- кіріспеден, түсінік хаттан, аңдатпадан, мазмұны мен құрылымынан, күнтізбелік жоспардан, стандарт талаптарынан, сабақ үрдісінде ұсынылатын оқу парақтарынан, бақылау жұмыстарынан, сарамандық жұмыстардан, рейтингілік бағалау парақтарынан тұрады. Кешенде берілген тапсырмалар ҚР Білім және ғылым министрлігі мақұлдаған бағдарламаға сәйкес келеді және жаратылыстану ғылымы ретінде география негіздерін меңгеруге шығармашылық тұрғыдан көмектеседі.

Оқушыларға арналған оқу парағында бағалау сараптамасы, стандарт мазмұны, жаңа білімді игеру үшін дидактикалық тапсырмалар, сарамандық жұмыстар, бақылау жұмыстары, бағалау парағы берілген.

Оқу-әдістемелік кешен 8 сыныптың бағдарламасы бойынша барлық тақырыптарды қамтыған. Сонымен бірге «Қазақстанды физикалық аудандастыру» тарауы модулдік технология бойынша құрастырылған .

Ұсынылып отырған кешенде түрлі әдіс-тәсілдер арқылы құзыреттілікке бағытталған тапсырмалар оқушылардың өздігінен әрекет етуін қаматамасыз етеді, оқуға деген қызығушылығын арттырады, географиялық білімін бекітеді.

Алғы сөз

Географиялық білімнің сапасын арттырудағы ең маңыздысы география мұғалімінің біліктілігінде, ол дегеніміз оқушылардың теориялық алған білімдерін практикада қолдана білуде және талқыға салуында. Қазіргі оқыту үрдісі оқу-әрекетін дұрыс ұйымдастыру және алға қойған мақсаттарының шешімін табу үшін жаңа білім көздерін өздігінен игеру барысында жеке тұлғаны құзыреттілікке бағыттап оқытуды талап етуде

Мектептегі географияны оқыту үрдісінде бәсекеге қабілетті, өмірге белсенді жеке тұлғаның бойына жаратылыстану-ғылыми және әлеуметтік-экономикалық білімнің жалпы жүйесінен тұратын білім, білік, дағдыны қалыптастырып, өмірге дағдыландыру және алған білімін қолдана алуға дайындау. Ондағы міндет - оқыту үрдісін ұйымдастыруды құзыреттілікке бағыттап оқыту

Құзыреттілікке бағыттап оқытудың ең басты жүйесі - оқыту үрдісін оқушының санасына бағыттау және өздігінен жұмыс жасау барысында білім нәтижесін өмірде пайдалану. Мұғалім білім кеңестігінде белсенді тұлғалар болуы үшін, өз оқушыларының іс-әрекетін әмбебап тәсілдер арқылы ұйымдастырады.

ТИСО /өздігінен білім алу технолгиясы/- мұғалім сабақ үрдісінде оқушыларға бағдарлама материалдарын толық түрде жетік меңгеру үшін теориялық білімін және практикалық және шығармашылық біліктілігін, яғни стандарт деңгейінде және стандарттан жоғары деңгейдегі біліммен қамтамасыз етуді ұйымдастыратын және әр оқушының өзіне берілген оқу парағымен өздігінен жұмыс істеуге бағыталған оқыту үрдісі.

Біздің көзқарасымызда жаңа технологияларды пайдаланудың түрлі бағыттарындағы ең бір өзектісі:

оқуға өздігінен және диференциялы түрде икемделу;
өздігінен жұмыс жасау әрекеті, өзін-өзі оқыту
ынтымақтастықта жұмыс жасау;
құзыреттілкке бағыттап оқыту;
ақпараттық ізденісті жоспарлау;

«Өздік жұмысы» келесі мағынада:

Оқушылардың өздік жұмысы оқыту үрдісіндегі мынандай тәсілдерді көрсетеді:

1. оқушыларға оқу тапсырмалары мен орындау бағыттары беріледі;

жұмыс мұғалімнің көмегімен жүргізілмейді, бірақ мұғалім бағыт береді;
берілген тапсырмалар оқушылардан ойлау құзыреттілігін талап етеді.
Өздік жұмысы оқушыларды өзінің құрылымымен және мазмұнымен белсендендіреді.

Оқу - әдістемелік кешен жаратылыстану - ғылыми бағыттағы география пәнін бағдар бойынша оқыту жүйесінде нақты көзқарас қалыптастыруға мүмкіндік туғызады және оқушыларды өздігінен жұмыс жасауға итермелей отырып, нәтижеге жететін білім алуды көздейді.

Оқу-әдістемелік кешеннің мақсаты - оқыту үрдісін оқушының санасына бағыттау. Оқушыларды біліммен қамтамасыз етуде ең құндылығын алу, білімді өздігінен меңгеру, Қазақстанды физикалық және экономикалық тұрғыдағы геосаяси орнының маңыздылығын анықтау.

Оқу-әдістемелік кешеннің міндеті - оқыту үрдісін ұйымдастыруды дамыта оқытумен қамтамасыз ету. Жаңа білімді меңгеруде оқушылардың оқу әрекетін дұрыс ұйымдастыру.

ОӘК-ның маңыздылығы- түрлі әдіс- тәсілдер арқылы оқушылардың қызығушылығын арттыра отырып, жаңа білім көздерінің ең маңыздылығын өздігінен ала білуінде, тапсырмаларды әр оқушының білім деңгейіне қарай таңдап алуында.

ОӘК-нің өзектілігі-географиялық білімнің сапасын арттырудағы ең маңыздысы география мұғалімінің біліктілігінде, сондықтан оқушылардың теориялық алған білімдерін практикада қолдана білуде оқу-әрекетін дұрыс ұйымдастыру және алға қойған мақсаттарының шешімін табу үшін жаңа білім көздерін өздігінен игеруді көрсету.

Мазмұны

Қазақстанның физикалық географиясы

1. Алғы сөз --------------------------------------------------------------------------------------------------

2.Өздігінен оқыту технологиясының құрылымы ---------------------------------------------------

3.Күнтізбелік-тақырыптық жоспар --------------------------------------------------------------------

4. Қазақстанды физикалық - географиялық тұрғыдан зерттеу ---------------------------

Қазақстанның географиялық орны мен шекарасы.

Қазақстан аумағындағы уақыт айырмасы. Сағаттық белдеулер.

Қазақ жері туралы ерте кездегі географиялық мәліметтер

Ұлы жібек жолы

Орта ғасырлық географиялық деректер.

Сарамндық жұмыс №1

Қазақстан аумағын физикалық-географиялық тұрғыдан зерттеу.

Қазақстан аумағын жаңа дәуірде зерттеу.

Сарамандық жұмыс №3. өздік жұмысы.

5 Қазақстанның жер бедері, геологиялық құрылысы-------------------------------

Жер бедерінің сипаты.

Қазақстанның геологиялық даму тарихы мен тектоникалық құрылымы.

Жер бедерінің қалыптасуы мен дамуы.

Жазықтар мен ойпаттар. Үстірттер мен қыраттар

Аласа және биік таулар. Пайдалы қазбалар.

Сарамандық жұмыс №4. Өздік жұмысы

6. Қазақстанның климаты ------------------------------------------------------------------

Климат қалыптастырушы факторлар.

Ауа массалары. Атмосфера циркуляциясы

Ауа қысымы және желдер.

Ауа температурасы мен жауын-шашынның таралуы

Агроклиматтық қорлар

Сарамандық жұмыс №5

7.Қазақстанның ішкі сулары ----------------------------------------------------------------

Қазақстанның өзендері.

Қазақстанның өзен алаптары.

Қазақстан көлдері . Шаруашылықта пайдалану.

Каспий теңізі, Арал теңізі, Балқаш көлі.

Жер асты сулары және су ресурстарын қорғау.

Мұздықтар және олардың маңызы.

Сарамандық жұмыс №6. Өздік жұмысы.

8. Қазақстанның табиғат белдемдері--------------------------------------------------------

Қзақастанның топырағы және топырақ типтері.

Қазақстанның өсімдігі мен жануарлары.

Сарамандық жұмыс №7

Орманды және дала белдемдері.

Шөлейт және шөл белдемдері.

Сарамандық жұмыс №8. Өздік жұмысы.

9. Физикалық - географиялық аудандастыру -------------------------------------------

Аудандастыру принциптері мен факторлары.

Шығыс Еуропа

Тұран ойпаты

Батыс Сібір жазығы.

Сарыарқа

Орал,Мұғалжар-аласа таулы өлкелер.

Алтай

Жоңғар Алатауы

Сауыр-Тарбағатай,

Тянь-Шань -биік таулы өлкелер.

Сарамандық жұмыс № 9

10. Табиғатты қорғау -------------------------------------------------------------------

Табиғи қорлар және өндіріс

Адам тіршілігі үшін қолайлы және қолайсыз аудандар.

Қазақстанның экологиялық проблемалары

апатты табиғат құбылыстары және олармен күресу шаралары.

Табиғаттың өзгеруіне болжам жасау.

Қорықтар

Табиғатты пайдалану мен қорғау негіздері

Ұлттық парктер мен қорықшалар

11. Модулдік технология. Қазақстан аумағын физикалық - географиялық аудандастыру

1- 2 сабақ -----------------------------------------------------------------------------------------------

3 - сабақ ------------------------------------------------------------------------------------------------

4 сабақ --------------------------------------------------------------------------------------------------

5 сабақ -------------------------------------------------------------------------------------------------

Сармандық жұмыстар -----------------------------------------------------------------------------

6 сабақ ------------------------------------------------------------------------------------------------

7 сабақ -----------------------------------------------------------------------------------------------

Кіріспе

Географиялық білімнің сапасын арттырудағы ең маңыздысы география мұғалімінің біліктілігінде, ол дегеніміз оқушылардың теориялық алған білімдерін практикада қолдана білуде оқу-әрекетін дұрыс ұйымдастыру және алға қойған мақсаттарының шешімін табу үшін жаңа білім көздерін өздігінен игеру.

Мектептегі географияны оқыту үрдісі, жаратылыстану-ғылыми және әлеуметтік-экономикалық білімнің жалпы жүйесінен тұратын білім, білік, дағдыны қалыптастыратын үрдіс. Ондағы міндет - оқыту үрдісін ұйымдастыруды дамыта оқытумен қамтамасыз ету.

Дамыта оқытудың ең басты жүйесі - оқыту үрдісін оқушының санасына бағыттау. Мұғалім білім кеңестігінде белсенді тұлғалар болуы үшін, өз оқушыларының іс-әрекетін ұйымдастырады.

ТИСО - әр оқушының өзіне берілген оқу парағымен өздігінен жұмыс істеуге бағыталған.

Өздігінен оқыту үрдісін ұйымдастырудағы дидактикалық бағыт.

Біздің көзқарасымызда жаңа технологияларды пайдаланудың түрлі бағыттарындағы ең бір өзектісі:

оқуға өздігінен және диференциялы түрде икемделу;
өздігінен жұмыс жасау әрекеті, өзін-өзі оқыту
ынтымақтастықта жұмыс жасау;

Ендеше өздігінен оқыту үрдісіне баратын жол қайда? Бұл жалпылай оқытуда жүзеге асырыла ма, егер жыл бойы бір мұғалім білім деңгейлері әр түрлі бірнеше оқушымен кездесіп отырса.

Е.С.Полаттың тұжырымдамасы бойынша, бұл әрине болады сол жағдайда , егер «мұғалім оқыту үрдісінде ең ортадағы нақты дене деп өзін емес; оқушыны есептесе, онда ең бастысы сабақ беру әрекеті емес, таным әрекеті болады; өздігінен қабылдау және, ең маңыздысы алған білімін өзінің қажеттілігіне жаратуы ...»

«Өздік жұмысы» келесі мағынада:

Оқушылардың өздік жұмысы оқыту үрдісіндегі мынандай тәсілдерді көрсетеді:

1. оқушыларға оқу тапсырмалары мен орындау бағыттары беріледі;

жұмыс мұғалімнің көмегімен жүргізілмейді, бірақ мұғалім бағыт береді;
берілген тапсырмалар оқушылардан ойлау әрекетін талап етеді.
Өздік жұмысы оқушыларды өзінің құрылымымен және мазмұнымен белсендендіреді.

Өздігінен оқыту технологиясының құрылымы /ТИСО/

Оқушыларды рейтингілік

бағалау

Аңдатпа

Оқу-әдістемелік кешеннің мақсаты:

Оқыту үрдісін оқушының санасына бағыттау. Оқушыларды біліммен қамтамасыз етуде ең құндылығын алу, білімді өздігінен меңгеру, Қазақстанды физикалық және экономикалық тұрғыдағы геосаяси орнының маңыздылығын анықтау.

Оқу-әдістемелік кешеннің міндеті:

Оқыту үрдісін ұйымдастыруды дамыта оқытумен қамтамасыз ету. Жаңа білімді меңгеруде, оқушылардың оқу әрекетін дұрыс ұйымдастыруда жаңа технологиялардың сапасын көрсету.

ОӘК-ның маңыздылығы:

Түрлі әдіс- тәсілдер арқылы оқушылардың қызығушылығын арттыра отырып, жаңа білім көздерінің ең маңыздылығын өздігінен ала білуінде, тапсырмаларды әр оқушының білім деңгейіне қарай таңдап алуында.

ОӘК-нің өзектілігі:

Географиялық білімнің сапасын арттырудағы ең маңыздысы география мұғалімінің біліктілігінде, сондықтан оқушылардың теориялық алған білімдерін практикада қолдана білуде оқу-әрекетін дұрыс ұйымдастыру және алға қойған мақсаттарының шешімін табу үшін жаңа білім көздерін өздігінен игеруді көрсету.

ОӘК-нің жаңашылдығы:

- оқушыларды оқуға өздігінен және диференциялы түрде икемдеу;

- өздігінен жұмыс жасау әрекеті, өзін-өзі оқыту, өзін-өзі бағалау;

- ынтымақтастықта жұмыс жасау;

Түсінік хат

Ұсынылған жинақта 8 сыныпқа арналған «Қазақстанның физикалық географиясы» оқулығы бойынша құрасытырылғын оқу - әдістемелік кешен кіріспеден, түсінік хаттан, аңдатпадан, мазмұны мен құрылымынан, күнтізбелік жоспардан, стандарт талаптарынан, сабақ үрдісінде ұсынылатын оқу парақтарынан, бақылау жұмыстарынан, сарамандық жұмыстардан, рейтингілік бағалау парақтарынан тұрады.

Оқу-әдістемелік кешен 8 сыныптың бағдарламасы бойынша барлық тақырыптарды қамтыған Сонымен бірге «Қазақстанды физикалық аудандастыру» тарауы модулдік технология бойынша құрастырылған .

Ұсынылып отырған технология оқушылардың өздігінен әрекет етуін қаматамасыз етеді. Берілген түрлі әдіс-тәсілдер оқушылардың қызығушылығын арттырады, тапсырмалар әр оқушының білім деңгейіне қарай таңдап алынады.

Геогрфия пәнінен күнтізбелік-тақырыптық жоспар

8 сынып

аптасына 2 сағаттан, барлығы 68 сағат

№

сағ/ сан

өтілетін тақырыптар мазмұны

мерзімі

Оқыту үрдісінде қолданылатын технология

Оқушылырадың

білім, біліктілігіне

қойылатын талаптар.

Көрнекіліктер мен қолданылатын әдебиеттер

ескертулер

Тәуелсіз Қазақстан Республикасы.

Қазақстанның физикалық географиясы нені оқытады?

1 блок

Қазақстанды физикалық - географиялық тұрғыдан зерттеу.

Өздігінен оқыту технологиясы /ТИСО/

Түсіндіре алуы тиіс:

- Саяси карта бойынша шекаралас елдерді;

-Сағаттық белдеулерді;

-Қазақстан географиясының табиғи және экономикалық проблемаларды шешудегі ролін;

-Қазақстан аумағындағы уақыт айырмашылықтарын;

атауы және көрсете алуы тиіс:

-ҚР -ның дүние жүзіндегі орны, жер көлемін, шекараларын;

- Қазақстан аумағын зерттелу тарихын;

Қосымша әдебиеттер

Кескін карта

атлас

география оқулығы

Қазақстанның географиялық орны мен шекарасы.

Сарамндық жұмыс №1

Қазақстан аумағындағы уақыт айырмасы. Сағаттық белдеулер.

Сарамандық жұмыс №2

Қазақ жері туралы ерте кездегі географиялық мәліметтер

Ұлы жібек жолы.

Орта ғасырлық географиялық деректер.

Қазақстан аумағын физикалық-географиялық тұрғыдан зерттеу.

Қазақстан аумағын жаңа дәуірде зерттеу.

Сарамандық жұмыс №3. өздік жұмысы.

2 блок

Қазақстанның жер бедері.

Жер бедерінің сипаты.

ТИСО

түсіндіре алуы тиіс:

Қазақстанның жер бедерін қалыптасырудағы ішкі және сыртқы күштердің өзара байланысын;

атауы және көрсете алуы тиіс:

Негізгі геологиялық дәуірлерді,сейсмикалық аумақтарды;

жер бедерін картадан көрсетуі тиіс;

Қазақстанның геологиялық даму тарихы мен тектоникалық құрылымы.

Жер бедерінің қалыптасуы мен дамуы.

Жазықтар мен ойпаттар. Үстірттер мен қыраттар.

Аласа және биік таулар. Пайдалы қазбалар.

Сарамандық жұмыс №4. Өздік жұмысы

3 блок

Қазақстанның климаты.

Климат қалыптастырушы факторлар.

ТИСО

түсіндіре алуы тиіс:

- негізгі климат құрушы факторларды,күн радиацияларының түрлерін,ауа массаларының басты типтерін;

атауы және көрсете алуы тиіс:

-климатқа байланысты табиғаттың стихиялы құбылыстарын, жануарлар мен өсімдікте дүниесін;

Ауа массалары. Атмосфера циркуляциясы.

Ауа қысымы және желдер.

Ауа температурасы мен жауын-шашынның таралуы.

Агроклиматтық қорлар.

Сарамандық жұмыс №5

4 блок

Қазақстанның ішкі сулары

түсіндіре алуы тиіс:

- өзен аңғарларының дамуын,құлап ағуы мен еңістігін, - өзен ағысының жылдамдығын;

- өзен режимінің климат пен жер бедеріне тәуелділігін;

- топырақтың алуан түрлілігін және олардың географиялық таралуын;

- күн сәулесі, атмосфералық шептер, циклон, антициклон, ылғалдану коэфиценті ұғымдарын;

- өзен жүйесінің ерекшелігін;

- су ресурстарының таралуын;

Қазақстанның өзендері.

ТИСО

Қазақстанның өзен алаптары.

Қазақстан көлдері . Шаруашылықта пайдалану.

Каспий теңізі, Арал теңізі, Балқаш көлі.

Жер асты сулары және су ресурстарын қорғау.

Мұздықтар және олардың маңызы.

Сарамандық жұмыс №6. Өздік жұмысы.

5 блок

Қазақстанның табиғат белдемдері.

Қзақастанның топырағы және топырақ типтері.

ТИСО

түсіндіре алуы тиіс:

-топырақтың негізгі зоналық типтерін,

-жер және биологиялық ресурстарды;

- табиғат зоналарын;

атауы және көрсете алуы тиіс:

- табиғи зоналар мен табиғат аудандарын, биіктік белдеулерін;

Қазақстанның өсімдігі мен жануарлары.

Сарамандық жұмыс №7

Орманды және дала белдемдері.

Шөлейт және шөл белдемдері.

Сарамандық жұмыс №8. Өздік жұмысы.

6 блок

Физикалық - географиялық аудандастыру.

Аудандастыру принциптері мен факторлары.

Модулдік технология

Түсіндіре алуы тиіс:

- ірі физикалық аудандарды жер бедерінің тектоникалық құрылымын және сыртқы процестердің әсеріне тәуелді екендігін;

- Қазақстанды физикалық және экономикалық тұрғыдан салыстыру;

атауы және көрсете алуы тиіс:

- Қазақстанның ірі физикалық аудандарды;

- Түрлі карталарды салыстыра отырып, ірі физикалық аудандарды жер бедерінің тектоникалық құрылымын ;

Шығыс Еуропа, Тұран ойпаты, Батыс Сібір жазығы.

Сарыарқа, Орал, Мұғалжар-аласа таулы өлкелер.

Алтай, Жоңғар Алатауы , Сауыр-Тарбағатай, Тянь-Шань -биік таулы өлкелер.

Сарамандық жұмыс№ 9

Сынақ тапсыру.

7 блок

Табиғатты қорғау

Табиғи қорлар және өндіріс

ТИСО

атауы және көрсете алуы тиіс:

-табиғат пен қоғам арасындағы байланысты;

- табиғаттың ерекше қорғалатын аумақтарын, табиғи ескерткіштерді;

- қоршаған ортаны ластау көздерін және түрлерін;

- адамның іс-әрекетінің жеке

- аймақтардың климатына әсерін;

-адамның іс-әрекетінің салдарынан топырақ өсімдік жамылғысының және жануарлар дүниесінің өзгеруін;

-табиғи кешендердің өзгеруін;

Адам тіршілігі үшін қолайлы және қолайсыз аудандар.

Қазақстанның экологиялық проблемалары.

апатты табиғат құбылыстары және олармен күресу шаралары.

Табиғаттың өзгеруіне болжам жасау.

Қорықтар

Ұлттық парктер мен қорықшалар.

Табиғатты пайдалану мен қорғау негіздері.

Бақылау жұмысы

Коррекция сабағы

Бағалау сараптамасы: "5"- 42 - 47 ұ "4"-32 - 41 ұ "3"-25 - 41 ұ

8 сынып 5 сағат

«Қазақстан аумағының географиялық зерттелу тарихы»

тақырыбының оқу парағы

Тақырыпты меңгеру нәтижесінде оқушылар:

Білуі тиіс:

1. Қазақ жері туралы алғашқы мәліметтер;

2. Зерттелу кезеңдері;

3. Қазақстанның зерттелуіндегі Ұлы Жібек жолының ролі;

4. Зерттеушілердің аты - жөні;

5. Ш.Уалихановтың, К.Сатпаевтың зерттеу маңыздылығы;

Біліктілігі болуы тиіс:

1. Ежелгі карталарды оқу;

2. Кескін картаға маршруттарды

/ жолдарды/ түсіру;

3. Сызба - маршруттарын құрастыру;

4. Зерттеудің мақсаты мен міндеттері;

5. түрлі ақпарат көздерімен жұмыс жасау;

Әдебиеттер:

Оқулықтар : Бейсенова А., Қарпеков К. «Қазақстанның физикалық географиясы»

құрал-жабдықтар : Қазақстанның физикалық картасы, атлас, кескін карта

Есіңде болсын, жұмысты алгоритм бойынша жаса.Әр тапсырманы орындаған соң тексертіп отыруды ұмытпа, тақырыптың рейтингілік бетін толтыр. Өзіңнен туындаған сұрақтарды, проблемаларды жауапсыз қалдырма!

Жолдасыңды тексерген кезде әділетті және турашыл бол - бұл саған және сен тексерген оқушыға өте қажет.

Сәттілік тілеймін!

№ 1 тапсырма.

1. 5 - параграфты оқып, кестені толтыр: /2 ұпай/

Зерттеушілер есімдері

Уақыты

Нені көрсетіп берді?

2. Параграф 6 және 18-19 беттегі картаны пайдаланып, кескін картаға Ұлы жібек жолындағы ірі қалаларды түсіржәне ауызша сипатта. /2ұпай/

№ 1 тапсырманы тексерт.

№ 2 тапсырма.

1. 7 - параграфты оқып, кестені толтыр. /1ұпай/

Зерттеушінің есімдері

Жылдары

Зерттеу мақсаты

2. №2 сарамандық жұмысты орында. /3ұпай/

(26 б)М.Қашқаридың құрастырған картасына қорытынды сараптама жаса.

Кескін картаға П.Семеновтың Тянь-Щаньға саяхатын және Ш.Уалихановтың саяхатын

түсір.

№ 2 тапсырманы тексерт.

№ 3 тапсырма.

1.8- параграфты оқып, кестені толтыр: /2ұпай/

Зерттеушілердің есімі

жылдар

Зерттеген аймақтары

мақсаты

2. 9- параграфты оқы. /1ұпай/

- Ш.Уалиханов Қашқарияға барар жолында нені зерттеп, нені дәлелдеп берді?

3.10- параграфты оқып, Қазақстанның табиғатын зерттеудің жаңа кезеңдерін атап бер. /2ұпай/

4. академик К.Сатпаевтің негізгі еңбектерін жазып ал./3 ұпай/

№ 3тапсырманы тексерт.

№ 1 бақылау жұмысын орында /10ұпай/

1. Қазақстанның көне тарихы қай дәуірден басталады?

2. Геродот қай теңізді суреттеді?

3. Птолемейдің еңбегі қалай аталады?

4. артық сөзді алып таста: Сарайшық, Тараз, Отырар, Жезқазган, Құлан, Қойлық ,Саудакент.

5. «Жібек-жолы» ұлттық комитеті қашан құрылды?

6. Ортағасырлық саяхатшылар нені көрсетіп берді?

7. «Жылнамалар жинағы» атты кітапта не туралы жазылды?

8. Арал теңізіне толық сипаттаманы кім берді?

9. Ш.Уалиханов қай аудандарды зерттеді?

10. Жезқазған ірі мыс рудасының кені кімнің басшылығымен ашылды?

№ 4 тапсырма.

«Қ.Сәтбаевтың Қазақстан ғылымын дамытуға қосқан үлесі» туралы мәлімет жазыңдар./2 ұпай/

Қ.Сатбаевтың барлаған кен орындарын картадан тауып, қысқаша сипаттама бер./2ұпай/

№ 2 бақылау жұмысын орында

Қазақстанның табиғаты жайлы алғашқы мәліметтер берген оқымыстыларды ата.

Картадан Ұлы Жібек жолының маршрутын көрсет.
Ахмет Иассауи кесенесіне толық сипаттама бер.
Сөйлемді аяқта: қобызды шығарған, әнші, композитор, ақын .....
«Дөңгелек картаны » қашан, қайда, кім жасады?
Ортағасырлық ұлы оқымысты саяхатшылардың еңбектерін тізбектеп бер.
Қазақстан аумағында ортағасырлық еуропа саяхатшылары не қалдырды?
Кескін картаны тексеруге тапсыр

1нұсқа 2 нұсқа

1. оқымыстылардың атын ата

Қазақ жері туралы ерте кездегі зерттеушілер

ХІХғ зерттеушілер

2. Негізгі сауда қалалары

Батыс бағыттағы

Шығыс бағыттағы

3. Зерттеудің негізгі мақсаты мен әдістері

30- жылдардағы зерттеулер

40- жылдардағы зерттеулер

4. түсіндір, зерттеудің маңыздылығы

К.Сатпаев

Ш.Уалиханов

Тақырыптың рейтингілік парағы ________________________

Тапсырма

Ұпай саны

Алған ұпайы

Кім тексерді

Кімді тексерді

баға

№1

барлығы

№2

барлығы

№3

барлығы

Б/ж №1

№4

Б/ж№2

Барлығы

Бағалау сараптамасы: "5"- 42 - 47 ұ "4"-32 - 41 ұ "3"-25 - 41 ұ

8 сынып 4сағат.

«Қазақстанның жер бедері, геологиялық

құрылысы және пайдалы қазбалары»

тақырыбының оқу парағы

Тақырыпты меңгеру нәтижесінде оқушылар:

Білуі тиіс: Біліктілігінің болуы тиіс:

1.Жер қыртысының дамуы жайлы білімнің маңыздылығын;

2.жер бедерінің негізгі формалары және олардың дамуы мен өзгеруі;

3.пайдалы қазбалардың кен орындары;

4.жер бедерінің адам шаруашылығына әсері;

1.Картадан жер бедерінің негізгі формаларын және пайдалы қазбалардың таралу аймақтарын көрсету;

2. жер бедерін анықтайтын жоспармен жұмыс жасай білу;

3.Ішкі және сыртқы күштердің әсерінен жер бедерінің өзгеріске ұшырауын ;

4.жер қыртысының, жер бедерінің және пайдалы қазбалардың арасындағы байланысты таба білу;

5. берілген маршрут бойынша жер бедерін сипаттау;

Негізгі ұғымдар:

1.тектоникалық қозғалыстар

2.сейсмология

3.эрозиялық бұзыу

4.сел тасқындары

5.салыстырмалы жас

6.абсолютті жас

8.геологиялық даму

Әдебиеттер:

Оқулықтар : Бейсенова А., Қарпеков К. «Қазақстанның физикалық географиясы» Павлодар облысы жайлы мәліметтер.

құрал-жабдықтар : Қазақстанның физикалық картасы, атлас, кескін карта

Жолдасыңды тексерген кезде әділетті және турашыл бол - бұл саған және сен тексерген оқушыға өте қажет.

Сәттілік тілеймін!

№1 тапсырма

15параграфты сызбаны толтыр:

Жер бедерін қалыптастыратын процестер

ішкі /эндогендік/ сыртқы /экзогендік/

15 параграфтан негізгі ұғымдарды жазып мағынасын ажырат

Тексерістен өт №1 /6ұпай/

№2 тапсырма

1. 16 параграфты оқып, кестені толтыр.

Географиялық обьекттің атауы

Географиялық орны

Жер бедері

Тау жыныстары

Теңіз деңгейінен биіктігі.

Құрамдас бөліктері

2. Кескін картаға Қазақстанның ең төмен және ең биік жерін түсір..

Тексерістен өт № 2 /10ұпай/

Тапсырма № 3

17-18 параграфты оқып, кестені толтыр .

Таулы аймақтар

Таудың атауы.

Орташа биіктігі.

Ең биік нүктесі.

Абсолюттік биіктігі.

2. Кескін картаға Қазақстанның аласа және биік тауларын түсіру.

Тексерістен өт № 3 /10ұпай/

№4 тапсырма

1. 19 параграфты оқып, Қазақстанның пайдалы қазбаларын жіктеп, сызбаға сал.

2. Шартты белгілерді пайдалана отырып, кескін картаға пайдалы қазбаларды белгіле.

Тексерістен өт № 4 /4ұпай/

№ 1 Бақылау жұмысын орында .

Тапсырма №5

1. Атлас пен мәліметті пайдаланып Павлодар облысының жер бедерімен таныс.

2. Шығармашылыққа: Тақырып бойынша крассворд құрастыр.

Тексерістен өт № 5 /2ұпай/

Бақылау жұмысы № 1 /5 ұпай/

1.Тектоникалық қозғалыс деген не ?

2.Сейсмология деген не?

3.ҚР бойынша жер сілкіну аймақтарын ата.

4.Эрозияның түрлерін ата..

5.Сел деген не? Жер бедеріне қандай өзгерістер әкеледі?

Географиялық диктант:

1. Орал мен Еділдің арасындағы ойпат

2. Павлодар орналасқан жазық.

3. Қзақстанның ең төмен жазығы

4. Қазақстанның орталығындағы аласа таулы аймақ.

5. Балқаш өзенінің батысында орналасқан

6. ТяньШань тауының солтүстік батысында орналасқан

7. никельге бай таулар

8. Сырдария өзені ағып өтетін жазық дала.

9. Полиметал кеніне бай шығыста орналасқан тау .

10. Қазақстанның ең биік нүктесі орналасқан таулы аймақ.

11. Қазақсатнның оңтүстік-шығысында орналасқан тау.

12. Қаспий теңізінің жағалауында орналсқан аласа тау.

13. Ең биік нүктесі Мұзтау болып саналатын таулы жота.

Темір рудасына бай қырат

1. Батыс Сібір жазығы 8.Маңғыстау

2. Мұғалжар 9.Жоңғар Алатауы

3. Сарыарқа 10.ТяньШань

4. Жалпы Сырт 11.Қаратау

5.Үстірт 12.Торғай

6.Алтай 13.Каспий маңы ойпаты

7. Сауыр 14.Бетпақ дала

15. Тұран

№2 Бақылау жұмысы /10 ұпай /

1.Жер бедері деп ….

а) Жер қыртысының ішкі қозғалысы

б) жер бедерінің ойлы -қырлысы

в) жергілікті жердің көкжиектен қозғалысы

г) таулардың өзгеріске ұшырауы

д) жауап жоқ

2. Қазақстанның жер бедерін қалыптастыратын қозғаушы күштер

а) вулкандардың қайталауы

б) эндогендік

в) экзогендік

г) ішкі және сыртқы процестер

д) жер сілкіну

3. Жер бетінің кенеттен қозғалысқа ұшырауын

а) жерсілкінісі

б) вулканның атқылауы

в) тектоникалық емес қозғалыстар

г) сел тасқындары

д) күн күркіреуі

4. Қазақстанның ең биік нүктесі

а) Белуха

б) Мұзтау

в) Хан-Тәңірі

г) Тастау

д) Боқтыбай

5. Қазақстанның ең төмен жері орналасқан

а) Тұран ойпаты

б) Батыс - Сібір жазығы

в) Торғай ойпаты

г) Каспий маңы ойпаты

д) Сарыарқа

6. Сарыарқаның ең биік нүктесі

а) Хан-Тәңірі

б) Бесшоқы

в) Мұзтау

г) Боқтыбай

д) Ақсораң

7. Сарыарқаның екінші бөлігі қай қатпарлықта көтерілген

а) Герцин

б) Каледон

в) Мезозой

г) Альпілік

д) Протерозой

8. Ең биік нүктесі Бесшоқы болатын аласа тау

а) Мұғалжар

б) Маңқыстау

в) Сарыарқа

г) Кокшетау

д) Ұлытау

9. Жер сілкінісін зерттейтін ғылым

а) минерология

б) геология

в) сейсмология

г) география

д) гидрология

10. Ұзақ жауатын нөсер жаңбырдан кейін және мұздықтардың еруінен кейін тау жыныстарын ағызып әкететін сыртқы күш

а) сел

б) мұз басу

в) аңғарлар

г) тасқандар

д) жер сілкінісі

12. Хан-Тәңірінің биіктігі

а) 2630 м

б) 3595 м

в) 4989 м

г) 5696 м

д) 6995 м

13. Қазақстандағы ең төмен ойпат

а) Каспий маңы

б) Батыс- Сібір

в) Тұран

г) Торғай

д) Есіл жазығы

14. Тас көмірдің кен орны

а) Қостанай , Мұғалжар

б) Жезқазган, Екібастұз

в) Карағанды, Өскемен.

г) Павлодар, Алматы

д) Екібастұз, Қарағанда

15. марганец рудаларының мол кен орны.

а) Жезді, Атасу

б) Атбасар, Кемпірсай

в) Текелі, Ақтау

г) Майкобе, Кұмкөл

д) Босшакөл, Коряковка

16. Мұнайдың алғашқы өндірілген кен орны

а) Мақат

б) Тенгиз

в) Қарашығанақ

г) Доссор

д) Атырау

17. Қазақстандағы газдың кен орны

а) Доссор

б) Мақат

в) Қарашығанақ

г) Обаған

д) Ленгер

18. Шығыс Қазақстандағы полиметалл кен орны

а) Риддер

б) Карасай

в) Текелі

г) Ақсораң

д) Саяқ

19. Павлодар орналасқан жазық

а) Каспий маңы

б) Орыс

в) Тұран

г) Батыс- Сібір

д) Ешім жазығы

20. Мұғалжардың орташа биіктігі

а) 1500 м б) 1000 м в) 500 м г) 2000 м д) 2500 м

21. Каспий жағалауындағы аласа тау

а) Мұғалжар

б) Маңғыстау

в) Ұлытау

г) Үстірт

д) Кокшетау

22. Темір кеніне бай қырат

а) Үстірт

б) Торғай

в) Бетпақ-дала

г) Жалпы сырт

д) жауап жоқ

Рейтингілік парағы

тапсырма

ұпайлары

Алған ұпайы

Кім тексерді

Кімді тексерді

Баға

№1. 1

барлығы

№2 1

барлығы

№3 1

барлығы

№4 1

Барлығы

Б/ж №1

№5

Б/ж №2

Барлығы

Бағалау сараптамасы : "5"- 90-100 ұ. "4"-80-90ұ. "3"- 70-80 ұ.

8 сынып 5 сағат

« ҚАЗАҚСТАННЫҢ КЛИМАТЫ»

ТАҚЫРЫБЫНЫҢ ОҚУ ПАРАҒЫ

Тақырыпты меңгеруде оқушыларға қойылатын талаптар:

Білуі тиіс: Біліктілігі болуы тиіс

1. Климат қалыптастырушы факторлар;

2. Күн радицияларының түрлерін;

3. Қазақстандағы ауа массаларының типтері;

4. климаттың адам шаруашылығына әсері.

1. климаттық картамен жұмыс жасай алуы;

2. күн радиациясының түсу мөлшерін, қаңтар мен шілденің температурасын, жылдық жауын-шашынның мөлшерін, ылғалдылық коэфициентін анықтай алуы;

3. синоптикалық картамен жұмыс жасай алуы;

4.жеке аймақтың климатын сипаттай алуы.

Негізгі ұғымдар :

Күн радиациясы және оның түрлері;

Атмосфералық шеб

Циклон және антициклон

Ылғалдану коэфициенті;

Синоптикалық карта

буланушылық

Агроклиматтық қорлар

Әдебиеттер:

Оқулықтар : Бейсенова А., Қарпеков К. «Қазақстанның физикалық географиясы». «Оқушы анықтамасы », География хрестоматиясы

құрал-жабдықтар : Қазақстанның физикалық картасы, атлас, кескін карта , климат картасы, синоптикалық карта.

Жолдасыңды тексерген кезде әділетті және турашыл бол - бұл саған және сен тексерген оқушыға өте қажет.

Сәттілік тілеймін!

№1 тапсырма

1. 20 параграфты оқы

2. Қазақстанның климаты қандай факторлармен анықталады? Сызба түрінде көрсет. (1 ұпай)

3. күн радиациясы деген не ? Олардың түрлерін сызбаға сал.? (2 ұпай)

4. 66⁰ меридиан бойымен солтүстіктен оңтүстікке қарай жиынтық күн радиациясы қалай өзгереді? Өзгері себептерін анықта (оқулықтан 79 бет, картадан ) (3 ұпай)

№1 тексерістен өт (6 ұпай )

№2 тапсырма

1. 21 параграфты оқып, ауызша жауап бер:

А) атмосфера циркуляциясы деген не ? (1 ұпай)

Б) ауа массалары деген не? (2 ұпай)

Кестені толтыр (5 ұпай)

Ауа массаларының қасиеттері

температура

ылғалдылық

Арктикалық

Қоңыржай

Тропикалық

№ 2 тапсырманы тексерт (8 ұпай)

№ 3 тапсырма

1. 22 параграфты оқып, сұрақтарға жауап бер: Циклон мен антициклонның айырмашылығы (3 ұпай)

2.Кескін картаға Қазақстанда соғатын желдердің аттары мен бағыттарын белгіле.

(5 ұпай)

№ 3 тапсырманы тексерт (8 ұпай)

№4 тапсырма

1. 23 параграфты оқып, сұрақтарға жауап бер :

А) Жер бетіндегі жылдық және тәуліктік температураның өзгеруіне қандай себептер әсер етеді? (3 ұпай)

Б) температура «инверсиясы » деген не? (2 ұпай)

2. 91 беттегі тапсырманы орында 5 ұпай

№ 4 тапсырманы тексерт. (10 ұпай)

№5 тапсырма

1. 24 параграфты оқып, сұрақтарға жауап бер:

А) Атмосфералық жауын-шашын деген не? Қандай түрлері бар? (2 ұпай)

Б) Қазақстанда жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері қанша? Атмосфералық жауын-шашынның жылдық таралуы қалай? (2 ұпай)

В) Ылғалдану коэфициенті деген не? Формуласы қандай? (2 ұпай)

2. Климаттық карта бойынша Павлодар, Жамбыл, Атырау, Петропавл қалаларының ылғалдану коэфициентін анықтап, салыстыр. (4 ұпай)

Облысымыздың жауын-шашынның түсу мөлшерін ай бойынша графикке түсір

(оқулықтың қосымша бетін қара) (5 ұпай)

№ 5 тапсырманы тексерт (15 ұпай)

№6 тапсырма

1. 25 -26 параграфты оқып,сұрақтарға жауап бер:

А) Қолайсыз климаттарды ата (2 ұпай)

Б) Агроклиматтық ресурстар деген не? (2 ұпай)

В) Республика жерінде, біздің облысымызда қандай ауылшаруашылық дақылдары өседі? (2 ұпай)

№ 6 тапсырманы тексерт (6 ұпай)

№7тапсырма / сарамандық жұмыс /

Климат картасы бойынша Павлодар облысының климатына сипаттама бер (5 ұпай)

№1 бақылау жұмысы (10 ұпай)

1.Қазақстанның климатын қалыптастыратын факторларда ата.

2.Қазақстан қандай климаттық белдеуде орналасқан?

3.Қазақстанда қандай ауа массалары өтеді?

4.Қазақстанның қай жерінде ең жоғарғы (максимум) және ең төменгі (минимум)температура тіркелген?

5. циклон мен антициклонның сызбасын сал.

Бақылау жұмысы №2 /10 ұпай/

1 . Климат дегеніміз ….

а) қысқы және жазға температураның амплитудасы

б) атмосфералық жауын-шашынның мөлшері.

в) белгілі бур аймақтағы көпжылдық ауа райы

г) белгілі бір жердегі, бір уақыттағы тропосфераның жағдайы

д) жыл мезгілінің ауысуы;

2. Қазақстан климатын қалыптастыратын факторлар;

а) күн радиациясы, атмосфера циркуляциясы, жауын-шашын мөлшері; с

б) атмосфера циркуляциясы , жер бедері және ауа температурасы;

в) жердің төсеніш қабаты, шашыраңқы радиация және жел

г) шағылысқан радиация, жер бедері, ауа массалары;

д) күн радиациясы, атмосфера циркуляциясы жердің төсеніш беті

3. Күннің жылуы мен жарығының түсуі

а) күн радиациясы

б) күннің жылуы

в) күннің жарығы

г) жиынтық радиация

д) күннің өтуі

4. Жиынтық күн радиациясы деген …

а) жер бетіне түскен күн сәулесінің 20 пайызы кейін шағылысады.

б) күн сәулесінің біраз бөлігі суға, мұзға сіңіріліп, шашырайды.

в) тура және шашыранды радиацияның қосындысы

г) тапыраққа, суға, жерге сіңетін радиация.

д) жер беті кері шағылыстыратын радиация.

5. Павлодар қаласының жиынтық күн радиациясы тең

а) 100 дж/м³

б) 110 дж/м³

в) 120 дж/м³

г) 130 дж/м³

д) 140 дж/м³

6. Жиынтық күн радиациясының шамасы неге байланысты?

а) атмосферның мөлдірлігіне

б) географиялық ендікке

в) күннің сәулесінің түсу ұзақтығына

г) көкжиектен күннің жоғары болуына байланысты.

д) айтылғанның бәрінен

7. Атмосфера циркуляциясы деген ....

а) желдер

б) ауа массалары

в) ауа қозғалысы

г) ауаның қызуы

д) температура инверсиясы

8. өздерінің қасиеттеріне байланысты көлемі үлкен ауа ағындары

а) желдер

б) ауа массалары

в) ауа қысымы

г) циклон

д) антициклон

9. Қазақстан территориясына жазда келетін және иран ауалары деп аталатын ауа массалары

а) арктикалық

б) қоңыржай теңіздік

в) қоңыржай континенттілік

г) тропикалық

д) экваторлық

10. Атлант мұхитынан келетін ауа массалары

а) арктикалық

б) қоңыржай теңіздік

в) қоңыржай континенттілік

г) тропикалық

д) экваторлық

11. циклондардың қасиеттері

а) жоғарғы қысым

б) төмен қысым

в) атмосфералық жауын-шашын

г) ашық күндер

д) қатты желдер

12. Жоңғар қақпасынан соғатын желдер

а) Шілік

б) сайқан және ебі

в) мұғалжар

г) қордай

д) арыстанды-қарабас

13. Қазақстанның ең суық жері.

а) Лениногор

б) Астана

в) Атбасар

г) Семей

д) Петропавл

14. Тау беткейлерінде биіктеген сайын қыста температураның жоғарлауы

а) температура амплитудасы

б) температура инверсиясы

в) ауа циркуляциясы

г) максимальді температура

д) минимальді температура

15. Ылғалдану коэфициенті …

а) жылдық орташа жауын-шашын мөлшері

б) қар жамылғысының қалыңдығы

в) Жылдық жауын-шашын мөлшерінің буланушылыққа қатынасы

г) судың булану мөлшері

д) атмосфералық жауын-шашын

16. Түркістанда буланушылық 1250 мм, ал жауын-шашын 238 мм болса, ылғалдану коэфициенті қанша болады?

а) 0,1

б) 0,19

в) 0,5

г) 1

д) 1,5

17. жауын-шашын аз түсетін және температурасы жоғары болып тұратын құбылыс

а) қуаңшылық

б) аңызақ

в) шаңды дауыл

г) үсік

д) көктайғақ

18. Агроклиматтық ресурстар бұл -

а) ылғалдылықпен қамтамасыз ететін атмосфералық жауын-шашын

б) ауылшаруашылығын қамтамасыз ететін климат жағдайы

в) адамның шаруашылық әрекетіне әсерін тигізетін қолайсыз климат

г) жер бетіне қалың мұздың тұруы

д) жерді тыңайту

19. Павлодардағы орташа жылдық жауын-шашынның мөлшері

а) 425 мм б) 112 мм в) 352 мм г) 582 мм д) 214 мм

20. Павлодардағы жылдық орташа температура. /градуспен/

а) 0,5 б) 1,4 в) 1,9 г) 2,3 д) 11,1

21. Қазақстандағы үсік болатын мезгілдер

а) қыс және күз

б) жыаз және көктем

в) күз және көктем

г) жаз және қыс

д) қыс және көктем

22. 55-60 күнге дейін созылып соғатын шаңды дауыл аймағы

а) дала

б) Балқаш

в) Каспий

г) орман

д) тау

Рейтингілік бағалау парағы

Тапсырма

ұпай

Алған ұпайы

Кім тексерді?

Кімді тексерді?

баға

№1 1

барлығы

№2 1

барлығы

№3 1

барлығы

№4 1

барлығы

№5 1

барлығы

№6

Бақылау жұмысы №1

№7

Бақылау жұмысы №2

барлығы

100

Бағалау сараптамасы:

"5"- 90-100 ұ. "4"- 71-89 ұ. "3"- 51-70 ұ.

8 сынып 5 сағат

«ҚАЗАҚСТАННЫҢ ІШКІ СУЛАРЫ»

тақырыбының оқу парағы

Тақырыпты меңгеруде оқушыларға қойылатын талаптар:

Білуі тиіс: Біліктілігі болуы тиіс:

1.су ресурсының құрамы

2. алаптар бойынша өзендердің топталуы

3. өзендірдің қоректенутиптері мен режимі

4.көлдердің орналасуы және көл қазаншұңқырларының типтері

5.жер асты сулары және олардың табиғаттағы ролі

6. мұздықтар және олардың табиғаттағы ролі.

7.Табиғатты қорғау шаралары және су қорларын тиімді пайдалану.

1.жер бедері мен климаттың өзенге әсері

2.кескін картаға өзен алаптарын белгілеу

3.өзеннің таралуын графикке салу

4.өзеннің ағынын, шығынын, қимасын анықтау

5. жоспар бойынша сипаттау

6. ірі өзендерді салыстыру

7.Қазақстанды сумен қамтамасыз ету жолдарын бағалау

8. Аралдың,Балқаштың Ертістің экологиялық проблемасын шешу.

Негізгі ұғымдар:

- судың құлауы

өзеннің қимасы
өзеннің шығыны
эрозия түрлері
өзен алаптары
жылдық ағын
қоректенуі
режимі
мұздықтар

Әдебиеттер:

Оқулықтар : Бейсенова А., Қарпеков К. «Қазақстанның физикалық географиясы». «Оқушы анықтамасы », География хрестоматиясы, «География және геология»

құрал-жабдықтар : Қазақстанның физикалық картасы, атлас, кескін карта ,

Жолдасыңды тексерген кезде әділетті және турашыл бол - бұл саған және сен тексерген оқушыға өте қажет.

Сәттілік тілеймін!

Тапсырма № 1

1. кластер құрастыр «құрлық суы»

2.§ 27 .1б оқып , «өзендерді топтау» алаптар бойынша

3.өзен алаптарының суайрығы қайдан өтеді?

Сыртқы алап

Ішкі ағынсыз алаптар

Солтүстік мұзды мұхит

Каспий теңізі

Арал теңізі

Балқаш-Алакөл алабы

3. Өзен , көлдерді кескін картаға түсір.

№1 тапсырманы тексерт /14 ұпай/

№2 тапсырма

1. §27 , 2 б 109 бет

- «су шығыны », «жылдық ағын» ұғымдарына анықтама жаз.

- бұл ұғымдарды ауызша айтып бер.

2. «География және геология » кітабы бойынша :

-«өзеннің құлауы», «қимасы»,«эрозия базисі», «тереңдік эрозия» ұғымдарын жазып жатта.

3. « Казақстанның өзендері » 261 беттегі кесте бойынша Нұра өзенінің берілгенін пайдаланып, Қазақстанның физикалық картасын пайдаланып, Нұра өзенінің құлауын анықта

4. Нұра мен Шу өзенінің шығыны мен жылдық ағынын салыстыр.

- Айырмашылықтарын анықта

№2 тапсырманы тексерт. /16 ұпай/

тапсырма № 3

1. § 27 110-111 бет

- Кестені толтыр:

Өзендердің қоректенуі мен режимі

Өзенде

қоректенуі

толысуы

қатуы

1. жазықтағы

2. таулы

2. Қоректену типтеріне қарай өзендердің арнасынан асуы қай уақытта болады, түсіндір.

№ 3 Тапсырманы тексерт /10ұпай

Тапсырма № 4

1. § 28.оқы

- бір алапқа ауызша сипатама бер

- Бір өзенге типтік жоспар бойынша жазбаша сипатта (таңдауың бойынша )

№ 4тапсырманы тексерт /10 ұпай/

Тапсырма № 5

1. § 29. оқып, кестені толтыр

Қазақстанның көлдері

Көл қазаншұңқырларының типтері

Көлдердің аты

тереңдігі

Ерекшеліктері

№ 5 тапсырманы тексерт /10 ұпай/

тапсырма № 6

§ 33 оқып,жер асты суларына сызба құрастыр
Жер асты суларын пайдалану жолдарын ауызша әңгімеле.

№ 6 тапсырманы тексерт /10ұпай/

№1 бақылау жұмысын орында.

тапсырма № 7

Бір тапсырманы таңдап алып, орында:

Қазақстанның суын қорғаудың қажеттілік екендігі жайлы эссе жазу.

Арал мен Балқаштың қорғау проблемасының шешу жолдарын жалғастыр.

Өз еліңдегі суды пайдаланудың проблемасы мен қорғалуы жайлы әңгімеле.

Венна диаграммассын сал «ҚР аумағын су ресурсымен қамтамасыз ету»

№7 тапсырманы тексерт /5ұпай/

№ 2 бақылау жұмысын орында

Бақылау жұмыс №1

1.мына ұғымдарға анықтама бер: көл, өзен, құлауы, қимасы, жылдық ағын, су шығыны..

2.Қазақстан өзендері қандай алаптарға жатады? Мысал келтір:

3.сәйкестендір

дүние бөлігі өзен торының жиілілігі ( 100 кв. км)

1. солтүстік А) 2-4км

2.орталық В) 4-6км

3.оңтүстік С) 0,5км

Өзен торы жиілілігінің себебін түсіндір.

4. Ертіс өзенінің графигін сипатта.

5.Қоректену бойынша қандай типтерге бөлінеді.?

6.Су қоймасы деген не? Қай өзендердің бойында орналасқан? Олардың маңызы.

7.Каспий теңізін қорғаудың маңыздылығы.

8. Арал теңізіндегі экологиялық ахуал қандай жағдайға әкеп соқтырады?

Бақылау жұмысы №2

1.Қазақстан аумағында өзен торы қалай таралған ? Бұны немен түсіндіруге болады?

2.Қазақстан өзендері қандай алаптарға бөлінеді, сызбаға түсір? Оның суайрығы» қайдан өтеді?

3. Жаздың басында қай өзендердің арнасы толады? неге?

4. Каспий теңізінің ерекшеліктерін ата.

5.елімізде жерасты суларының қандай типтері бар? Олар қалай пайдаланылады?

6.Минералды сулардың қолдануы жайлы әңгімеле.

7. Физикалық картада Балқаш көлі неге екі түске боялып тұр.? Түсіндір.

Рейтингілік парақ

№

ұпай

Алған ұпай саны

Кім тексерді

Кімді тексерді

баға

№1

барлығы

№2

барлығы

№3

барлығы

№4

барлығы

№5

барлығы

№6

барлығы

Б/ж №1

№7

Б/ж№.2

барлығы

100

Бағалау сараптамасы: "5"- 90-100 ұ. "4"- 71-89 ұ. "3"- 51-70 ұ.

8 сынып 7 сағат

«Қазақстанның топырағы, өсімдігі мен жануарлар дүниесі.

Қазақстанның табиғат зоналары»

тақырыбыныңың оқу парағы.

Тақырыпты меңгеру нәтижесінде оқушылар білуі тиіс:

Білуі тиіс: Біліктілігі болуы тиіс:

1.топырақтың қалыптасуы мен факторлары

2. климаттың, жер бедерінің төсеніш бетінің топырақты қалыптастырудағы ролі;

3.топырақтың механикалық құрылым.

4.Қазақстандағы өсімдік пен жануарлардың таралу ерекшеліктері;

5.ТЗ таралуы;

6.ТЗ ерекшеліктері.

7.экологиялық проблемалар;

1. Қазақстанның топырағының негізгі типтеріне карта бойынша сипаттама беру;

2. Топырақтың механикалық құрылымын сипаттау;

3. ДЖ топырақ картасымен ҚР -ның топырақ картасын салыстыру.

4. Климаттық карта мен табиғат зонасын салыстыру.

5. ТЗ картадан көрсету;

7. ТЗ жоспар бойынша сипаттау;

8.ТЗ арасындағы компоненттердің байланысын анықтау;

9.экологиялық проблемаларға баға беру және олардың шешу жолдарын қарастыру

Негізгі ұғымдар:

топырақ, топырақ қалыптасу факторлары,топырақты горизонт, топырақ эрозиясы, мелиорация, құнарлы топырақ, реликті өсімдіктер және жануарлар, эндемиктер, зоналық факторлар, ендік зоналылық, биіктік белдеу, табиғат зонасы.

Әдебиет:

Оқулық: «Қазақстанның физикалық георграфиясы» Бейсенова А., Карпеков К. Хрестоматиясы.

Құрал-жабдықтар: Қазақстанның картасы, атлас 8 сынып, кескін карта,ТЗ суреттері мен кестелері.

Есіңде болсын, алгоритм бойынша жұмыс жасау керек. Тексеру жұмысын өткізіп отыруды ұмытпа. Дәптердің шетіне ескертулерді белгіле, рейтингілік парақты толтыр. Қиындық туғызған сұрақтарыңды жауапсыз қалдырмауға тырыс. Тексеру кезінде мұқият бол, бұл саған деа, және тексерген кісіңе де көмектеседі.

Сәттілік тілеймін!

тапсырма №1

35. параграфты оқы
ұғымға анықтама бер «топырақ»
Сызба құра «Топырақ қалыптастырушы факторлар»
Сұрақтарға жауап бер:

А) Топырақ қара шірігі қалай қалыптасады?

Б) Топырақтың механикалық құрылымы деген не?

В)Құрылымы бар топырақтың құрылымы жоқ топырақтан қандай айырмашылығы бар.? тексеруден өт № 1 барлығы 14 ұпай)

тапсырма №2

36 параграфты оқы. Карта мен оқулықты пайдалана отырып, кестені толтыр.

Топырақтың негізгі типтері

Топырақ типтері

Таралу аймағы

Гумус құрамы

Шаруашылықтағы маңызы

кескін картаға Қазақстанның топырақ зонасын сал
Сұрақтарға ауызша жауап бер:

Эрозия деген не?

Эрозияның қандай түрлері бар?

Олардың алдын-алу жолдары қандай?

Тексеруден өт № 2 (10 ұпай)

Тапсырма № 3

37 параг.оқып, сұрақтарға жауап бер

Қазақстан өсімдіктерінің негізгі типін анықта .
Өсімдік пен жануарлар әлемінің қалыптасуына климат қалай әсер етеді?
Қазақстан аумағындағы жануарлардың таралуына өсімдік қабатының қандай маңызы бар?
Таулы аймақтардағы жануарлар мен өсімдіктерге биіктік белдеуінің әсері?
Қызыл кітапқа енген Қазақстанның өсімдіктер мен жануарлар түрлері
Дәптеріңе Қазақстанның реликті өсімдігі мен эндемиктерді жазып ал.

Тексеруден өт № 3 (10 ұпай)

Тапсырма №4

38-39 оқып, кестені толтыр:

Кестені дәптеріңе сызып толтыр: Сарамандық жұмыс

жоспар

Орманды дала

ұқсастықтары

дала

ГО

Жер бедері

Климат

Ішкі суы

топырағы

өсімдігі

Жануарлар дүниесі

Шаруашылықта қолданылуы

Проблемалар мен табиғатты қорғау ісі

Тексеруден өт № 4 (10 ұпай)

Тапсырма №5

1. Сұрақтарға жауап:

А) Қазақстанда қандай шөлдер бар?

Б) Құмды шөлдерді жаз.

В) Өсімдіктер шөлді далаға қалай бейімделген?

Г) Шөл жануарларында қандай қорғану шаралары қалыптасқан?

2.Кескін картаға Қазақстанның ТЗ шекараларын сызып,түрлі бояулармен боя.

Тексеруден өт № 5 (10 ұпай)

№ 1. Бақылау жұмысын орында

Тапсырма №6.

1.Шөл, шөлейт зоналары бойынша ауызша сипаттама бер.

2.Кескін картаға негізгі шөлді аймақтарды белгілеп, аттарын жазып көрсет.

3.Картаны пайдаланып, Павлодар облысының топырағын, өсімдігі мен жануарлар дүниесін суретте

4.Неліктен шөл зонасы Қазақстанның 44 % лып жатыр? (10 ұпай)

тапсырма № 7 (шығармашылыққа таңдауы бойынша)

Қазақстанның ТЗ біреуіне бес жолдық өлең құрастыр.

«Туған өлкемнің табиғат бұрышы …» атты тақырыпқа реферат дайында
сенің көзқарасың бойынша мына сөйлемдердің қайсысы дұрыс айтылған,соны дәлелде:

«Шөл- бұл қолайсыздық!»

«Шөл -бұл керемет !»

№ 2. Бақылау жұмысын орында

Бақылау жұмысы №1 (10 ұпай

1.Топырақ деген не?

2.Топырақ қалыптасуына қандай факторлар әсер етеді?

3. Топырақ қарашірігі қалай қалыптасады?

4. Топырақтың механикалық құрылымы деген не?

5. Құрылымы бар топырақтың құрылымы жоқ топырақтан қандай айырмашылығы бар?

6.Эрозия деген не? Эрозияның қандай түрлері бар?

7. Орманды даланың даладан қандай айырмашылығы бар

Қазақстан шөлдерін ата.
Табиғаттың қандай компоненттеріның ұқсастықтары бар? Неге?
Екі зонаның айырмашылығының себебі неде?

Бақылау жұмысы №2 /10ұпай/

1.топырақ дегеніміз ….

а) жер қыртысының құнарлы қабаты

б) жер қыртысындағы табиғи қалыптасу

г) географиялық қабықтың юір бөлігі

д) жердің қатты қабаты

Табиғат зонасын қалыптастыратын факторлар ?
Табиғат зонасы деген не?
ТЗ қалыптастыруда ылғалдану коэфициенті қандай рөл атқарады?
ТЗ құрылымын логикалық тұрғыдан қарастырып, түсіндір және ретеп жаз:жер бедері, шаруашылық әрекеті,халқы, географиялық орны, климаты, топырағы, ішкі суы, өсімдік дүниесі, жануар дүниесі.
ТЗ атап, картадан көрсет.
Орманды дала мен дала зонасы неліктен терең зерттелген?

Рейтингілік парақ

№

ұпай

Алған ұпай саны

Кім тексерді

Кімді тексерді

баға

№1

барлығы

№2

барлығы

№3

барлығы

№4

барлығы

№5

барлығы

№6

барлығы

Б/ж №1

№7

Б/ж№.2

барлығы

100

Бағалау сараптамасы: "5"- 90-100 ұ. "4"- 71-89 ұ. "3"- 51-70 ұ.

8 сынып. 2 сағат

«Қазақстанды физикалық тұрғыдан аудандастыру .

Қазақстанның жазықтары.»

тақырыбының оқу парағы.

Тақырыпты оқу нәтижесінде :

Білуі тиіс: Біліктілігі болуы тиіс:

1. Физикалық-географиялық аймақтардың географиялық орнын, ерекшеліктерін, маңыздылығын;

2.табиғат кешендерінің пайдалануын.

3.негізгі қорғалатын аймақтарды білу;

1. Қазақстанның физикалық аудандарын картадан көрсету;

2. Жоспар бойынша сипаттау;

3. Аудандарды өзара салыстыру;

Негізгі ұғымдар:

- Физикалық - географиялық аймақ

- Аудандастыру принципі

- Физика - географиялық аудандастыру

- Табиғат ресурстары

- Негізгі қорғалатын аймақтар

- Экологиялық проблемалар;

Әдебиеттер:

1. А. Бейсенова К. Карпеков Қазақстанның физикалық географиясы. оқулық 8 сынып

Хрестоматия географиясы

Құрал-жабдықтар:

1. Атлас 8 сынып Кескін карта.

тапсырма №1.

1. «физика - географиялық аймақ» деген ұғымға анықтама бер.

-ауызша түсіндір, физика - географиялық аймақ деген ұғым мен табиғи аумақтық кешен деген ұғым синоним бола ала ма?

2. «жазық» сөзіне кластер құра..

Тексерістен өт №1

тапсырма №2.

1. Кескін картаға Қазақстанның жазықтарын белгіле.

2. Әр жазықтың ГО ерекшеліктеріне ауызша сипаттама бер..

3. тектоникалық карта бойынша жазықтардың геологиялық құрылысын салыстыр, салыстыру нәтижесінде шығарған қорытындыңды дәптеріңе жазып ал.

4 § 41, 42, 43, параграфтардағы 2 бөлігін оқы.Әр жазықтың жер бедері геологиялық құрылыстың әсеріне байланысты екендігіне көз жеткізіп, қорытындыны дәптеріңе жаз. Тексерістен өт №2

Тапсырма №3.

1. Кескін картаға жазықтардың жер бедерінің негізгі ерекшеліктерін түсір..

2. § 41, 42, 43 бойынша әр жазыұтың жер бедерін оқы да, кестені толтыр.

жазықтар

Жер бедерінің формасы.

Құрылымының негізгі ерекшеліктері.

Пайдалы қазбалары.

Жазықтардың жер бедеріндегі айырмашылықтардың себебін анықтап,қорытынды жаса.

3. Жазықтардың климатын, ішкі суын, өсімдігі мен жануарын оқы.

- Жүйелі кесте құра.:

Физикалық аудандар

климат

Ішкі суы

Табиғат зонасы.

топырағы

өсімдігі мен жануарлар дүниесі.

Тексерістен өт. №3

Бақылау жұмысын орында. №1

Тапсырма №4

1. §41, 42, 43 жазықтардың экологиялық проблемаларын тауып, жазып ал

2.Экологиялық проблемалардың шығу себептерін ауызша әңгімеле.

3.Оқулықпен, хрестоматиямен, қосымша материалдармен жұмыс жасай отырып, жазықтардағы ерекше қорғалатын аймақтарды тауып ал.

4. таңдауың бойынша бір тапсырманы орында:

1) әр жазық бойынша өз ойыңнан шағын әңгіме құра..

2) Бір жазық бойынша саяхаттың маршрутын құра және оны әңгімеле.

3) Курортық зона құру жайлы өз көзқарасыңды айтып, басшыларға хат жібер

Текесрістен өт №4

Жарайсың!

№2 бақылау жұмысына көшуіңе болады. Сен міндетті түрде жеңіске жетесің!

Бақылау жұмысы №1

Жазықтарды ерекшеліктермен сәйкестендір:

А.Шығыс -Еуропа жазығы

Б. Тұран жазығы.

В. Солтүстік Қазақстан жазығы.

Қандай жазық:

1. Еліміздің батысында орналасқан

2. Еліміздің солтүстігін алып жатыр

3. Каспий теңізінен алакөл көліне дейін созылып жатыр.

4. Ежелгі кембрийге дейінгі платформада жатыр.

5. Батыс Сібір платформасында жатыр

6. Орал өзені алабы.

7. Солтүстік мұзды мұхит алабы болады..

8. Тұран тақтасында жатыр.

Қандай жазықта:

1. Жер бедері желдің әсерінен құралған

2. Ертіс өзені ағып өтеді

3 Бетпак- Дала орналасқан

4 қаңтардың орташа температурасы -19˚, а ал шілденікі +19˚

5. шөлдермен ерекшелінеді

6. Каспий маңы ойпаты орналасқан

7. еліміздің басты мұнай алабтары орналасқан

8. Павлодар облысы жарты аумағын алып жатыр

9. орманды дылы мен дала зонасын қамтиды.

10. Іле өзені ағып жатыр

11.«Әнші бархандар» атты табиғи ескерткіш бар.

Бақылау жұмыс № 2

1.Суреттеу бойынша жазықты тап: 1 б.

Республикамыздың солтүстігінде орналасқан. Климаты континентальді. Қысы суық, қары аз түседі, жауын-шашын 350-400 мм.

2. Тұран жазығына кіретін ,жер бедерінің ірі формаларын ата. 4 б.

3.сәйкестендір: 5 б.

Солтүстік қазақ жазығы Сырдария Бетпақдала

Тұран жазығы Жайық Тобыл-обаған

Шығыс Еуропа жазығы Ертіс Орал- ембі

4. Еліміздің жазықтарының климатын қалыптастыратын факторларды жазып бер. 5 б

5. Аралдың экологиялық проблемасы неде?

Себептерін анықта

Проблемаға өз шешіміңді қос. 12 б.

Рейтингілік парақ

№

ұпай

Алынған ұпай

Кімді тексердің?

Кім тексерді?

баға

№1

қорытынды

№2

қорытынды

№3

қорытынды

№1 б/ж

№4

қорытынды

№2 б/ж

қорытынды

100

Бағалау сараптамасы:

"5"- 110-115 "4"-114-100 "3"- 99-80

8сынып 3сағат

«Табиғатты қорғау және табиғат қорларын тиімді пайдалану»

тақырыбының оқу парағы

тақырыпты меңгерудегі оқуға қойылатын талаптар:

Білуі тиіс: Біліктілігі болуы тиіс:

1.табиғат ресурстарының түрлері

2. Табиғат қорларын тиімді пайдаланудың проблемалары.

3.ҚР экологиялық аудандарға жіктеу

4. экологиялық проблемалар

5. қорғалатын аймақтар

6. табиғатты қолдану мен қорғау жөніндегі заңдар

7. ҚР әлемдік деңгейдегі табиғи орындар.

1. Карта және статистикалық мәлімет бойынша ТР және қолдану жолдарын анықтау.

2. Пробемалардың туындау себептері.

3. экологиялық проблемаларды шешу жолдарын ұсыну;

4.өз өлкеміздің экологиялық жағдайын қарастыру;

Негізгі ұғымдар:

- Адам экологиясы

- қорықтар

- ұлттық парк

- табиғи ескерткіштер

-табиғат ресурстары

- экологиялық болжам

- табиғатты қорғау

- табиғатты тиімді қолдану

Әдебиттер:

А.Бейсенова, К.Қарпеков Қазақстанның физикалық географиясы Хрестоматия

құрал- жабдықтар : Казақстан картасы, атлас , кескін карта

тапсырма №1

1.49 параграфты оқы.

«табиғат ресурсына» анықтама бер(2 ұпай)

3.сызбаны құрастыр «Қазақстанның табиғат ресурсы» (5 ұпай)

4. Табиғат ресурстарын тиімді пайдалану деген не? (3 ұпай)

тексерістен өт №1 (барлығы 10 ұпай)

тапсырма №2

1. 50 параграфты оқып, мына сұрақтарға жауап бер:

А) Тіршілік ететін ортасы адам денсаулығына қалай әсер етеді?

Б) Өндірісіті қалалардың жағдайы адам денсаулығына қалай әсер етеді?

В)Республика аумағын адам тіршілігі үшін қандай қолайлы қандай аудандарға бөлуге болады?

Г)Павлодар облысының аумағы қандай ауданға жатады? (8 ұпай)

2. 51параграфты оқып, Қазақстанның экологиялық проблемаларына жоспар бойынша сипаттама бер: 12 ұпай

Экологиялық проблема

Проблемалардың шығу себептері

Проблемалардың кесірі қандай

Оларды шешу жолдары

3. Кескін картаға экологиялық апатты аймақтарды сал. (5 ұпай)

4. 52 параграфты оқып, кестені толтыр.: 5 ұпай

тексерістен өт № 2 (30ұпай)

тапсырма № 3

1. §53оқы

2.негізгі ұғымларды жазып, анықтамасын бер.

қорық

қорықша

ұлттық саябақ

табиғат ескерткіштері

мына сөздерді жаттап, ауызша айтып бер. (5 ұпай)

2. §54 оқы кестені толтыр (10 ұпай)

Қорықтардың атауы

Ашылған жылы

Қай жерде орналасқан?

Аумағы қанша?

Бағалы жануарлар

Бағалы өсімдіктер

3. 55 параграфты оқы. Мәтіннің мазмұнын кластер түрінде, жоспар түрінде, кесте түрінде көрсет. / таңдауың бойынша / (10 ұпай)

2. кескін картаға барлық қорықтар мени ұлттық саябақтарды түсір.(5 ұпай)

тексерістен өт № 3 (30 ұпай)

тапсырма № 4

1. § 56 оқы. Қазақстанның табиғатты қорғау жөніндегі заңдарын біліп ал.

Кестені толтыр ( 10 ұпай)

заң

Шығарған жылы

Қысқаша мазмұны

2. тапсырманы орында: (5 ұпай)

А) негізгі ұғымға анықтама бер «табиғатты пайдалану».

Б) табиғат қорларын тиімді пайдалану деген не?

В)табиғат ресурстарын тиімді пайдаланудың бағыттарынатап бер.

Тексерістен өт № 4 (15 ұпай)

№1 бақылау жұмысын орында / мұғалімнен ал /

тапсырма № 5

Таңдауың бойынша бір немесе бірнеше тапсырманы орында (әрқайсысы 10 ұпайдан саналады):

1. Қоршаған орта адам денсаулығына әсер ететіндігі бәрімізге белгілі.Ендеше адам денсаулығын сақтау үшін мемлекет не істеу керек және сен - адам не істеу керек?

Жауабыңды кестеге түсір

Мемелекет қолданатын шаралар

Адам қолданатын шаралар

2. қаламыздың экологиясының бұзылуы жайлы газетке мақала жазып көр.

3.Өз өлкеңнің табиғатын қорғау үшін өткізілетін шаралардың жоспарын жаса.

4. Павлодар облысының ерекше қорғалатын аймағы жайында реферат дайында.

Тексерістен өт № 5 (10 және одан да көп ұпай )

№2 бақылау жұмысын орында / мұғалімнен ал /

Бақылау жұмысы №1

1адам ә-іс-әрекетінде қолданылатын қоршаған ортаның маңызды компоненті.

А) пайдалы қазбалар

В) топырақ

С)су ресурсы

D)табиғат ресурсы

Е) қоршаған орта

2.көмірдің ең бай кен орны

А) Майкөбе, Қарағанды.

В) Қарағанды , Екібастұз

С) Екібастұз, Майкөбе

D) Кедірлі, Майкөбе

Е) Алакөл, Қарағанды.

3. Негізгі темір кені ауданы болып табылатын облыс.

А) Қостанай

В) Павлодар

С) Ақмола

D) Манғыстау

Е) Карағанды

4.Қазақстанның қоры мол аймағы

А) солтүстік

В) Батыс

С)шығыс

D) орталық

Е) оңтүстік

5. БҰҰ Хельсинки конфенциясында Трансшекаралық өзендер мен көлдерді қорғау мен тиімді пайдалану ережелері қашан қабылданды?

А) 1993 жылы В) 1992 С) 1995 D) 2000 Е) 1980

6. Біздің елімізде дәрілк өсімдіктердің неше түрі бар:

А) 250 В) 280 С) 350 D) 400 Е) 500

7. 1962 жылы құрылған Халықаралық табиғат және табиғи байлықты қорғау одағы немен айналысты

А) Қызыл кітабқа ақпараттар жинақтады

В) жануарларды есепке алды

С) өсімдік дүниесін есепке алды

D) Қызыл кітапты шығарды

Е) жануарлар мен өсімдіктерді қорғауға алды

8. Адам мен қоршаған ортаның арасындағы байланыстың заңдылықтарын зерттейтін ғылым :

А) этнография

В) философия

С) экология

D)Адам экологиясы

Е) демография

9. Ең апатты экологиялық қала :

А)Карағанды В)Павлодар С) Өскемен D) Қостанай Е) АҚтау

10. ҚР Президентінің «ҚР 2004-2005 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздігі тұжырымдамасы туралы» жарлығы қашан қабылданды?

А) 1991 В) 1995 С) 2003 В) 2004 Е) 1993

Бақылау жұмысы №2

Қазақстанның табиғи қорларын қандай топтарға ажыратамыз?
Қазақстанда қашан және қай жерде ядролық сынақ өткізілді?
Каспий маңында мұнай өндіруден қандай экологиялық мәселелер туындады?
Табиғаттағы апатты құбылыстарды қалай бөлуге болады?
Табиғатты қорғауға арналған кешендер атты сызба құрастыр. Бір қорыққа сипаттама бер.
Қазақстандағы табиғат есркерткіштерін ата.
Неліктен табиғатты қорғау мәселесі Қазақстан Конституциясында көрініс тапқан.

Рейтингілік парақ

№ тапсырма

ұпай

Алған ұпайы

Кім тексерді

Кімді тексерді

баға

№1

Қорытынды

№2

Қорытынды

№3

Қортыныды

№4

Қорытынды

Б/ж №1

№ 5

Б/ж №2

Қорытынды

115

Тақырыбы: Қазақстан аумағын физикалық аудандастыру

Сағат саны : 7. 8 сынып Модулдік технология

№

Модулдің мазмұны

сабақтар

Сабақтың мазмұны мен формалары

уақыты

ескерту

Кіріспе сабағы

1 - сабақ лекция

Шығыс Еуропа. Тұран жазығы. Солтүстік жазығы. Сарыарқа. Алтай. Орал. Тянь-Щань.Жетісу Алатауы. Сауыр Тарбағатай.

30 минут

Параграфтар

40-48

Диолог сабағы /оқушы мен мұғалім/

2 сабақ

Өткен сабақты қорытындылау арқылы жаңа сабаққа кірісу «Қазақстан жер бедері» Сұрақ-жауап

15минут+

45 минут

Параграф 40-42

3 сабақ

«Қазақстан аумағын физикалық тұрғыдан аудандастыру»

әр түрлі деңгейдегі тапсырмалар негізінде жаңа тақырыпты меңгерту

«қарлы кесек» ойыны жекелей-топпен жұмыс.

45 минут

Параграф 43-44

45-48

4 сабақ

Сарамандық жұмыстар

№1, №2,№3

45 минут

Бөлім бойынша

5 сабақ

оқыту ойындары «Бақытты сәт»

45 минут

Бөлім бойынша

6 сабақ

Рөлдік ойын

Аквариум техникасы

45 минут

Бөлім бойынша

Қорытынды сабақ

7 сабақ сынақ

Сарамандық жұмыстың тапсырмаларын қосып, тест өткізу

45 минут

Бөлім бойынша

Сабақтың мақсаты:

- Оқушыларға Қазақстанды физикалық тұрғыдан аудандастырудың жолдарын, маңызын, ерекшеліктерін меңгерту;

- атласпен жұмыс жасаудағы білім біліктілігін арттыру, аудандарды салыстыра отырып сараптама жасауға баулу ;

туған елінің жер бедеріне деген сүйіспеншілігін арттыру .

Сабақтың міндеті:

оқушыларға өздігінен жұмыс жасаудың ретін ұйымдастыру;
өздігінен жұмыс жасау барысында ойлау қабілетін дамыту;
жекелей және топпен жұмыс жасауда өзара сыйластыққа баулу;

Сабақта қолданылатын технология түрі: Модулдік оқыту.

Құрал-жабдықтар: кескін карт, физикалық карта, суреттер.

Оқушылардың білім деңгейіне қойылатын талаптар:

Білімі болуы тиіс:

аудандарды жоспар бойынша салыстырмалы сипаттау;

аймақтардың маңызын,аудандастыру жолдарын;

географиялық орнын, табиғатын сипаттай және түсіндіре алуы тиіс:

Біліктілігі болуы тиіс:

Қазақстанның физикалық аудандардың географиялық орнын;

ерекшеліктерін атауы және көрсете алуы тиіс:

1- 2 сабақ

Тақырыбы: Қазақстан аумағын физикалық - географиялық

аудандастыру

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі

Модулдің мазмұнымен және құрылымымен танысу
Мақсат пен міндетті анықтау
Лекция (тақырыптың мазмұнын тірек белгілер арқылы қысқаша баяндау)

тірек белгілер

Биік таулар

Аласа таулар

жазықтар

Шығыс Еуропа

Тұран

Солтүстік қазақ

Сарыарқа

Мұғалжар

Алтай

Сауыр-Тарбағатай

Жоңғар Алатауы

Тянь-Щань

- географиялық орны

- жер бедері

- табиғат жағдайы

- ішкі сулары

- табиғат зонасы

- өсімдік,жануары

- экологиялық жағдайы

Бір бірін тексеру парағы:

Тақырыпты қысқаша айтып өткеннен кейін оқушыларға тексеру парағы таратылады Бірінші этапта оқушылар сұрақтарын қарастырып шығады 10 минут, екінші этапта бір-біріне айтады

Тексеру парағы

- Қазақстанның жер бедерінің қандай ерекшеліктері бар?

Қазақстанның неше пайызын таулар алып жатыр?
Қазақстанды физикалық тұрғыдан қалай топтастыруға болады?
Қазақстандағы жазықтар несімен ерекшеленеді?
Аласа таулар мен биік таулардың айырмашылығы неде?
Қазақстанның жер бедерін қандай жоспар арқылы сипаттаймыз?

Үйге тапсырма:

Тірек белгіні пайдаланып, тақырыптың мазмұнына сараптама жасау.

Рефлексия:

- жаңа сабақтың маңыздылығы неде?

- тірек белгімен жұмыс жасауда қиыншылық туды ма ?

- келесі сабақтарда нені білгің келеді?

3 - сабақ

тақырыбы: Қазақстанды физикалық аудандастыру.

Құрал -жабдықтар: Бағыттаушы парақтары /оқушылардың санына қарай/

нөмер белгіленген жетондар

стол үстіндегі көрсеткіштер

жалпы бағалау парағы

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру барысы
оқушылар әрекеті. Ойын арқылы баланың танымдық

қабілетін арттыру бойынша жекелей және топпен жұмыс

3. Рефлексия.

Оқыту ойыны «Қарлы кесек» Оқушылардың жекелей және топпен жұмыс жасауы.

Сынып 5 топқа бөлінеді "А", "Б", "В", "Г", "Д".парталардың орналасу сызбасы:

әр партаға бағыттаушы парақтары тапсырмалармен беріледі

«А» тобына тапсырма

1.параграф 40-41 оқу

2.тірек жоспарын құру

3.Қазақстанның жазықтарын анықтау,Солтүстік қазақ жазығының жер бедерін сипаттау.

«Б» тобына тапсырма

1.параграф 42-43 оқы

2. тірек жоспарын құру

3. Шығыс Еуропа жазығы мен Тұран жазығының жер бедерін сипаттау.

«В» тобына тапсырма

1.параграф 44оқы

2 тірек жоспарын құру

3.аласа тауларды анықтау, Сарыарқа мен Мұғалжар тауының ГО сипаттау

«Г» тобына тапсырма

1. параграф 45-46 оқы

2.тірек жоспарын құру

3.Биік таулы аймақты анықтау, Алтай мен Сауыр-Тарбағатай тауларының ГО сипаттау

«Д» тобына тапсырма

1.параграф 47-48 оқы

2.тірек жоспарын құру

3.Биік таулы аймақты анықтау, Тянь -Щань мен Жоңғар Алатауының ГО сипаттау.

I, II, III, IV, V турды өткізу барысында оқушылар бағыттаушы паақтары бойынша орындарын ауыстыра отырып, оқыған материалдарын келесі топтарға айтады . Бағыттаушы парақтарына ең үздік айтқан оқушыны белгілеп отырады. Сабақ соңында ең үздік ойыншы мен топты анықтай отырып, бағалау парағын толтырады.

Бағалау парақтарын толтыру

Бағалау парағы

№

Оқушылардың аты-жөні

Рефлексия.

1.Тақырыпты меңгеру барысында қай жерде қиындықтар туындады?

2.Үздік талған топпен пен оқушының жетістігін айтып бер?

Үйге тапсырма: Өздерің таңдаған ауданға слайд жасап келу.

4 сабақ

Тақырыбы: Қазақстанды физикалық тұрғыдан аудандастыру тақырыбына сарамандық жұмыстар орындау.

Мақсаты: Алған теориялық білімдерін іс - жүзінде қолдану арқылы біліктілігін қалыптастыру.

Құрал-жабдықтар: кестелер, карталар, атластар, кескін карталар, сызғыш, циркуль.

Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру кезеңі.

Сарамандық жұмыс №1.

Жазақтарға сипаттама беру.

Мақсаты: Қазақстанның физакалық аудандарындағы жазақтарға сипаттама беру. /таңдауы бойынша/. Ауданның жер бедері мен табиғат жағдайын, табиғат зонасын салыстыра отырып, арасындағы байланысты анықтау.

Жұмыстың барысы:

Оқулықты, табиғат зонасы картасын, физикалық картаны пайдалана отырып, мына сызбаны толтыр.

сызбаға сараптама жасап, арасындағы байланысты сызықтар арқылы көрсет.

Табиғат компоненттері, зоналары және физикалық аудандардың арасындағы байланысқа қорытынды жаса.

Сарамандық жұмыс №2

Таулы аймақтың өсімдік жамылғысы.

Мақсаты: Карта бойынша таулы аймақтардың өсімдік жамылғысын анықтау.

Жұмыс барысы:

Өсмдіктер картасын пайдаланып, таулы аймақтардағы өсімдіктерге сипаттама бер.

Олар қандай өсмідіктер дүниесіне жататындығын анықта.

Таулардың биіктік белдеулерін суретке түсіріп, әрқайсысына түсінік бер.

Табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің айырмашылығын анықта.

Сарамандық жұмыс № 3

Мақсаты: Кескін картамен жұмыс.

Жұмыс барысы:

Кескін картаға Қазақстанның табиғат аудандарын түсіру.

Қазақстанның табиғат аудандарының /жазықтары, таулары/ профилін сызу.

Кескін картаға өз таңдауың бойынша бір таудың жоталарының орналасу бағытын және биіктік белдеуін түсір

5 сабақ

тақырыбы: Қазақстанды физикалық аудандастыру.

Құрал -жабдықтар: кестелер, нөмер белгіленген жетондар , стол үстіндегі көрсеткіштер, жалпы бағалау парағы

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру барысы

2. Мақсат міндетті анықтау

3.Оқушылар әрекеті

Оқыту ойыны «Бақытты сәт»

Ойынның жүру барысы:

Сынып екі топқа бөлінеді,әр топтың өз капитаны болады.

1ойын. «Бой сергіту» Топтарға 7 сұрақтан беріледі, талдауға 3 минут беріледі. Топтың бір өкілі жауап береді, бәсекелес топ дұрыстығын тексереді.

2 ойын. «Сен маған, мен саған» топтар бір-біріне сұрақ қояды.

3 ойын. «Көсемдікке ұмтылу» сұрақтарға барлық ойыншылар жауап береді.

Ойынға арналған сұрақтар тізбегі:

1. Қазақстан аумағын қандай ерекшеліктеріне қарай ірі табиғат аймақтарына бөледі?

2. Каспий маңы ойпатының жер бедері неліктен тегіс болып келеді?

3. Картадан Тұран жазығына кіретін аймақтарды тауып жаз.

4. Солтүстік қазақ жазығы қандай аудандарға бөлінеді?

5. Шығыс Еуропа жазығының табиғаты адам тіршілігі мен шаруашылығы үшін қандай қолайсыз жағдайлар туғызады?

6. Тұран жазығы климатының негізгі ерекшеліктері қандай, ол табиғаттың басқа компоненттеріне қалай әсер етеді?

7. Физикалық картаны пайдалана отырып, Сарыарқаның жер бедері мен геологиялық құрылысына сипаттама беріңдер.

8. Сарыарқаның басты өзендері ,ол қай алапқа жатады?

9. Мұғалжар аймағы қандай пайдалы қазбаларға бай, оның себебін анықта?

10. Тектоникалық картаны пайдаланып, Сарыарқа қандай пайдалы қазбаларға бай екендігін , оның геологиялық құрылымындағы байланысты анықта.

11. Оралдың қазақстандық бөлігінің климаты шұғыл континентті болуын және оның ішкі суларына қалай әсер ететінін түсіндір.

12. Алтай жер бедерінің ерекшеліктеріне қарай қандай аудандарға бөлінеді?

13. Алтайдың биіктік белдеулерін көрсететін сызба бойынша белдеулердің орналасу себептерін жазыңдар

14. Алтайдың батыс және шығыс беткейлерінде неліктен климатында айырмашылық бар.

15. Өзендердің суының көктемде ,жазда толысу себебін түсіндір.Ертіс өзенінің оң жағына қарағанда сол жағындағы салалары неге аз?

16. Жоңғар Алатауының тектоникалық құрылымы мен геологиялық құрылысына тоқтал.

17. Жоңғар Алатауы аймағында қандай желдер қалыптасады, оның себептері?

18. Сауыр - Тарбағатай тау жоталарының жер бедерінің ерекшеліктері қандай?

19. Сауыр - Тарбағатайдың ең биік шыңдары мен олардың абсолюттік биіктігін жаз

20. Солтүстік және батыс Тянь-Шаньның биіктік белдеу типтеріндегі айырмашылықтарды

анықтап жаз.

21. Қазақстандық Тянь - Шань таулар жүйесіндегі ерекше қорғалатын табиғи аймақтар :

22. Табиғат ресурстарын қандай топтарға жіктейміз?

23. Қазақстанда табиғатты қорғау мәселелерінің ішіндегі бастысына талдау жаса.

24.Қазақстан аумағында қандай мақсатқа сай қорықтар ұйымдастырылды,кескін картаға түсір

Сұрақтарға көп жауап берген топ жеңеді.

Сұрақтар бойынша қорытынды жасалып, үйге тапсырма беріледі.

6- сабақ

Рөлдік ойын "Аквариум техникасы"

Дөңгелек стол формасында өткізіледі

Құрал-жабдықтар:

Рөлдер мен парталар нұсқаулары

Сабақтың барысы:

Сынып топқа бөлінеді, өз орындарына орналасады. әр топ өздерінің ой-пікірлерін жеткізетін жүргізушісін таңдайды / делегат/

Мұғалім әр топта талқыланатын проблемалық жағдайды ұсынады .Әр топ өз көзқарастарын жетік шығарған кезде делегаттары ортадағы партаға жиналады.Олар өз топтарының пікірін айтып оны дәлелдейді.

Топтар рөлдерге бөлінеді: 1- реалистер, 2 - пессимистер, 3 - оптимистер және 4 - сараптаушылар. Мына проблеманы топта талдау:

- Қазақстанды физикалық тұрғыдан аудандастырудағы басты мақсат неде және сенің ойыңша дұрыс бөлінген бе? Әр топ өз көзқарасын білдіреді.

өкіл

Қорытынды :

Сонымен біз сендермен «Қазақстанды физикалық-географиялық аудандастыру » блогымен таныстық. Берілген тірек белгілер арқылы модулді қорытындылау.

Рефлексия:

Түрлі ойындармен сабақты меңгеруде қиындық туғызған жерлер бар ма?

Топтармен жұмыс жасаған уақытта түсінбей қалған тақырыптарың бар ма?

Үйге тапсырма : Тақырып бойынша бақылауға дайындалу

7 сабақ

Тақырыбы: Қазақстанның физикалық аудандастыру тақырыбына бақылау жұмысы.

Мақсаты: Алған білімдерін текесеріп, нәтижесін анықтау.

1нұсқа

1.Батыс Сібір мен Тұран ойпатын жалғастырып жатқан қақпа

А) ЖоңғарВ) ТорғайС) ҮстіртД) ОралЕ) Жем

2.Каспий маңы ойпаты мен Мұғалжар тауы аралығындағы үстірт

А) Бетпақдала

В) Сарыарқа

С) Торғай

Д) Орал алды

Е) Қызылқұм

3.Балқаш көлінің батысындағы үстірт

А) Бетпақдала В) Орал алды С) Торғай Д) Үстірт Е) Жем

4.Қазақстанның аласа таулы өлкелері

А) Сарыарқа, Алтай, Сауыр

В) Мұғалжар, Маңғыстау, Торғай

С) Сарыарқа, Мұғалжар, Маңғыстау

Д) Қазақтың ұсақ шоқысы, жалпы сырт

Е) Шығыс Еуропа жазығы

5.Қазақстан жерінің ежелгі мүжілген аласа таулы өлкесі

А) Қазақтың ұсақ шоқысы

В) Шығыс Еуропа

С) Батыс Сібір

Д) Маңғыстау

Е) Құланды

6.Үлкен Боқтыбай қай таудың ең биік нүктесі

А) Маңғыстау

В) Мұғалжар

С) Сарыарқа

Д) Көкшетау

Е) Ұлытау

7.Маңғыстау тауының жоалары

А) Ұлытау, Қарқаралы

В) Шыңғыстау ақсораң

С) Қаратау, Шотқакөл

Д) Ақтау, Қаратау

Е) Көкшетау, Жыланды

8.Сарыарқаның шығыс жағының батыс жағынан биік болып келу себебі

А) Каледонда түзілгенВ) Герции де түзілгенС) Қайта жаңғырған

Д) МүжілгенЕ) Альпіде түзілген

9.Қазақстанның биік таулары

А) Алтай, Жоңғар Алатауы, Жем

В) Маңғыстау, Тянь-Шань, Алтай

С) Алтай, Сауы, Тарбағатай, Жалпы Сырт

Д) Тянь-Шань, Жоңғар Алатауы, Алтай, Сауыр-Тарбағатай

Е) Сарыарқа, Мұғалжар, Көкшетау

10.Сарыарқа мен Тянь-Шаньның бір кезеңде қалыптасқанына қарамастан Тянь-Шань биік болу себебі

А) ТегістелгенВ) Қатты мүжілгенС) Қайта жаңғырғанД) Сыртқа күштердің әсерінен

Е) Ішкі күштердің әсерінен

1.Ең терең құрғақ ойысты атаңыз :

2.Алматыдан солтүстік-шығысқа қарай орналасқан таулар:

3.Қаратау жотасы мен Шу өзені аңғары аралығында қай массив орналасқан:

4.Қазақстанның қай бөлігі сейсмикалық белдеуге жатады.

5.Қазақтың ұсақ шоқысының ең биік нүктесі қалай аталады:

6.Іле Алатауының ең биік шыңы:

2 нұсқа

1.Қазақстан жер бетінің қай бөлігінде биік таулы аймақ

А) Шығыс және Оңтүстік Шығыс

В) Солтүстік және Батыс

С) Оңтүстік Шығыс және Орталық

Д) Солтүстік және Оңтүстік

Е) Шығыс және Батыс

2.Қай тау арқылы Қырғызстан мен Қазақстан шекарасы өтеді

А) Жоңғар Алатауы

В) Тарбағатай

С) Алтай

Д) Мұғалжар

Е) Тянь-Шань

3.Бесбақан тауы қай таудың ең биік нүктесі

А) Тарбағатай

В) Алтай

С) Сауыр

Д) Жоңғар Алатауы

Е) Қаратау

4.Каспий теңізінен шығысқа қарай не созылып жатыр

А) Шығыс Еуропа жазығы

В) Батыс Сібір жазығы

С) Торғай жазығы

Д) Солтүстік Қазақ жазығы

Е) Тұран ойпаты

5.Тұран ойпаты Қазақстанның қай бөлігінде орналасқан

А) Солтұстік және Шығыс

В) Орталық және Батыс

С) Батыс және Солтүстік

Д) Оңтүстік Батыс және Оңтүстік

Е) Солтүстік және орталық

6.Тұран ойпаты қандай шөгінділерден құралған

А) Вулкандық

В) Көл, теңіз, өзеннің шөгінді жыныстарынан

С) Магмалық

Д) Мореналық

Е) интрузивтік

8.Қазақстан жеріне Алтай тауларының қай бөлігі енеді

А) Солтүстік

В) Оңтүстік

С) Оңтүстік батыс

Д) Шығыс

Е) Оңтүстік шығыс

9.Алтай тауларының ең биік шыңы

А) Мұзтау

В) Тастау

С) Бебақан

Д) Ақшоқы

Е) Ақсораң

10.Тарбағатай тауларының ең биік нүктесі

А) Ақсораң В) Тастау

С) Мұзтау Д) Қаратау Е) Бесбақан

1.Жоңғар Алатауында мұздықтар қандай биіктіктен басталады:

2.Қазақстан Алтайында мұздықтар қандай биіктіктен басталады:

3.Солтүстік Тянь-Шань тауларында мұздықтар қандай биіктіктен басталады.

4.Үстірт Қазақстанның қай бөлігінде орналасқан:

5.Қазақстан тауларының орташа биіктігі:

6.Тауқұм құмды шөлі қай жазықта орналасқан:

Қолданылған әдебиеттер:

Бейсенова А., Карпеков А. Қазақстанның физикалық географиясы. А., Атамұра 2004
Бейсенова Ә.С. - Алматы. «Глобус» 2003 ж.

Қазақстанның географиялық атласы. 2005ж.
В.Усиков., Қазақстанның экономикалық-әлеуметтік географиясы. А., Атамұра 2004
Қазақстан . Ұлттық энциклопедиясы.1-8 т А., 1998-2007
География және геодезия Алматы «Мектеп» 2007
Құрманов Қ Физикалық география терминдері мен ұғымдарының орысша қазақша анықтамалық сөздігі. А., 1993
Бірмағанбетов Ә., Мамырова К. Географиялық сөздік А., 1992
Бейсенова А.С., Каймулдинова К.Д. Қазақстанның физикалық географиясы хрестоматия. А., Атамұра 2004

⇧

⇩

скачать материал